![[Series Tài chính hành vi] Bài 6 : Khuynh hướng xác nhận và thiên lệch nhận thức muộn](https://traderviet.co/data/threadprofilecover/2956.jpeg)
- 28,524
- 153,867
Đây là bài 6 trong số series bài cơ bản về nghiên cứu tài chính hành vi - Behavioral Finance. Môn này sẽ giúp anh em hiểu rõ hơn tại sao đôi khi thị trường tài chính, mà cụ thể hơn là những người giao dịch trong thị trường đó, lại hành động 1 cách phi lý trí và không có lợi cho chính bản thân họ, dẫn đến gần như không thể phân tích hay dự báo.
Series bài được dịch từ Investopedia
Có câu nói rằng "thấy mới tin". Việc này thường xảy ra, trong nhiều trường hợp nhất định thì cái mà bạn nhận thức được không cần thiết phải là thứ đại diện thực tế thực sự. Điều này không có nghĩa là có sai sót gì trong trực giác của bạn, mà đúng hơn là tâm trí của chúng ta có khuynh hướng gắn kèm vào một thành kiến nào đó khi xử lý các thông tin và sự kiện.
Trong bài này, chúng ta sẽ thảo luận liệu khuynh hướng xác nhận và nhận thức muộn sẽ tác động thế nào đến nhận thức và các hành động tiếp theo.
Có thể thật khó khăn khi tiếp xúc với ai đó hoặc người nào đó mà không có một định kiến riêng của mình về thứ đó hoặc về họ. Ấn tượng đầu tiên này khó có thể bỏ qua bởi vì con người có xu hướng sẽ chọn lọc có lựa chọn và chú tâm nhiều vào những thông tin hỗ trợ cho quan điểm của mình, trong khi bỏ qua hoặc làm hợp lý hóa phần còn lại. Dạng suy nghĩ có lựa chọn này thường được xem là khuynh hướng xác nhận.
Khi đã muốn Yes thì trăm ngàn cái No cũng không thấy, nhưng không có Yes thì vẫn thấy Yes
Trong đầu tư, khuynh hướng xác nhận cho thấy rằng nhà đầu tư sẽ nghiêng nhiều hơn về tìm kiếm các thông tin giúp hỗ trợ cho ý tưởng của mình về một kênh đầu tư nào đó, hơn là tìm các thông tin chống lại nó. Kết quả là khuynh hướng này dẫn đến việc ra quyết định sai lầm bởi vì thông tin mang tính 1 chiều thường nghiêng về phía mà nhà đầu tư muốn tham khảo, khiến cho họ không nhìn được bức tranh toàn cảnh của vấn đề.
Ví dụ một nhà đầu tư nghe về một mã cổ phiếu hot từ một nguồn chưa được xác minh và bị hấp dẫn bởi lợi nhuận tiềm năng. Nhà đầu tư đó sẽ nghiêng về tìm các thông tin về mã cố phiếu đó mà giúp minh chứng khả năng đạt lợi nhuận đó là thực tế.
Kết quả là nhà đầu tư tìm được toàn những tin tốt về cổ phiếu này (ví dụ như dòng tiền tăng dần hay tỷ lệ nợ/vốn thấp), trong khi lại bỏ qua hoặc xem nhẹ các tin xấu khác của nó như vừa mất các khách hàng quan trọng hoặc thị trường đang suy giảm
* Thiên lệch nhận thức muộn hiểu nôm na là dự đoán theo sự thật đã xảy ra, tức là đi tìm nguyên nhân cho sự thật đã xảy ra. Điều này thường dẫn đến việc chúng ta nghĩ chúng ta có thể dự đoán được việc đã xảy ra hôm nay với các thông tin trong quá khứ. Ngắn gọn nghĩa là nhìn quá khứ để nói chuyện hiện tại. Quá dễ
Một dạng nhận thức phổ biến nữa là khuynh hướng nhận thức thiên lệch muộn, thường xảy ra trong hoàn cảnh khi mà con người tin rằng (sau khi sự thật đã xảy ra) sự khởi đầu của một số sự kiện trong quá khứ là có thể dự đoán được và rất rõ ràng, trong khi thực tế là sự kiện đó đã không thể được dự đoán trước một cách hợp lý
Có rất nhiều sự kiện trông có vẻ như hoàn toàn là nhận thức muộn. Các nhà tâm lý học lý giải việc thiên lệch nhận thức muộn đó là do nhu cầu của chúng ta muốn thấy trật tự của thế giới bằng cách đưa ra các lý giải khiến chúng ta tin tưởng rằng những sự kiện đó là có thể đoán trước. Ý thức của sự tò mò này đôi khi hữu ích trong nhiều trường hợp (nghiên cứu khoa học chẳng hạn) thì thực tế, việc tự chế ra các liên kết sai giữa nguyên nhân và hậu quả của một sự kiện dẫn đến kết quả là một sự đơn giản hóa quá mức nhưng sai.
Ví dụ, nhiều người bây giơ tuyên bố rằng dấu hiệu bong bóng công nghệ từ cuối những năm 1990 và đầu 2000 (hoặc những lần bong bóng khác trong lịch sử như bong bóng hoa Tulip năm 1630 và hoặc bong bóng Nam Hải năm 1711) là rất rõ ràng. Đó là những ví dụ rõ nét về thiên lệch nhận thức muộn. Nếu các thông tin về sự bong bóng là rõ ràng vào thời điểm đó, các bong bóng đó đã không phình to và cuối cùng nổ như vậy.
Đối với giới đầu tư và những người khác tham gia vào thị trường tài chính, thiên lệch nhận thức muộn là nguyên nhân của một trong những tư duy nguy hiểm tiềm năng mà một nhà đầu tư hay trader có thể có : tự tin quá mức. Trong trường hợp này, tự tin quá mức sẽ dẫn nhà đầu tư đến một niềm tin vô căn cứ, đó là họ có khả năng lựa chọn cổ phiếu rất tài tình.
Khuynh hướng xác nhận đại diện cho xu hướng của chúng ta là tập trung vào thông tin ủng hộ cho suy nghĩ của chúng ta. Một phần rắc rối của khuynh hướng xác nhận là mặc dù chúng ta đã cẩn thận để khỏi vướng vào nó nhưng đôi khi vẫn thực hiện nó mà không biết. Một giải pháp cho vấn đề này là hãy tìm ai đó đóng vai trò "kẻ phản biện". Bằng cách này, bạn sẽ có một quan điểm đối nghịch điểm giúp kiểm chứng lại quan điểm của mình.
Series bài được dịch từ Investopedia
-------------------
[B]Khái niệm quan trọng thứ 3: Khuynh hướng xác nhận và thiên lệch nhận thức muộn.[/B]
Có câu nói rằng "thấy mới tin". Việc này thường xảy ra, trong nhiều trường hợp nhất định thì cái mà bạn nhận thức được không cần thiết phải là thứ đại diện thực tế thực sự. Điều này không có nghĩa là có sai sót gì trong trực giác của bạn, mà đúng hơn là tâm trí của chúng ta có khuynh hướng gắn kèm vào một thành kiến nào đó khi xử lý các thông tin và sự kiện.
Trong bài này, chúng ta sẽ thảo luận liệu khuynh hướng xác nhận và nhận thức muộn sẽ tác động thế nào đến nhận thức và các hành động tiếp theo.
Khuynh hướng xác nhận - Confirmation Bias
Có thể thật khó khăn khi tiếp xúc với ai đó hoặc người nào đó mà không có một định kiến riêng của mình về thứ đó hoặc về họ. Ấn tượng đầu tiên này khó có thể bỏ qua bởi vì con người có xu hướng sẽ chọn lọc có lựa chọn và chú tâm nhiều vào những thông tin hỗ trợ cho quan điểm của mình, trong khi bỏ qua hoặc làm hợp lý hóa phần còn lại. Dạng suy nghĩ có lựa chọn này thường được xem là khuynh hướng xác nhận.
Khi đã muốn Yes thì trăm ngàn cái No cũng không thấy, nhưng không có Yes thì vẫn thấy Yes
Ví dụ một nhà đầu tư nghe về một mã cổ phiếu hot từ một nguồn chưa được xác minh và bị hấp dẫn bởi lợi nhuận tiềm năng. Nhà đầu tư đó sẽ nghiêng về tìm các thông tin về mã cố phiếu đó mà giúp minh chứng khả năng đạt lợi nhuận đó là thực tế.
Kết quả là nhà đầu tư tìm được toàn những tin tốt về cổ phiếu này (ví dụ như dòng tiền tăng dần hay tỷ lệ nợ/vốn thấp), trong khi lại bỏ qua hoặc xem nhẹ các tin xấu khác của nó như vừa mất các khách hàng quan trọng hoặc thị trường đang suy giảm
Khuynh hướng thiên lệch nhận thức muộn - Hindsight Bias
* Thiên lệch nhận thức muộn hiểu nôm na là dự đoán theo sự thật đã xảy ra, tức là đi tìm nguyên nhân cho sự thật đã xảy ra. Điều này thường dẫn đến việc chúng ta nghĩ chúng ta có thể dự đoán được việc đã xảy ra hôm nay với các thông tin trong quá khứ. Ngắn gọn nghĩa là nhìn quá khứ để nói chuyện hiện tại. Quá dễ
Một dạng nhận thức phổ biến nữa là khuynh hướng nhận thức thiên lệch muộn, thường xảy ra trong hoàn cảnh khi mà con người tin rằng (sau khi sự thật đã xảy ra) sự khởi đầu của một số sự kiện trong quá khứ là có thể dự đoán được và rất rõ ràng, trong khi thực tế là sự kiện đó đã không thể được dự đoán trước một cách hợp lý
Ví dụ, nhiều người bây giơ tuyên bố rằng dấu hiệu bong bóng công nghệ từ cuối những năm 1990 và đầu 2000 (hoặc những lần bong bóng khác trong lịch sử như bong bóng hoa Tulip năm 1630 và hoặc bong bóng Nam Hải năm 1711) là rất rõ ràng. Đó là những ví dụ rõ nét về thiên lệch nhận thức muộn. Nếu các thông tin về sự bong bóng là rõ ràng vào thời điểm đó, các bong bóng đó đã không phình to và cuối cùng nổ như vậy.
Đối với giới đầu tư và những người khác tham gia vào thị trường tài chính, thiên lệch nhận thức muộn là nguyên nhân của một trong những tư duy nguy hiểm tiềm năng mà một nhà đầu tư hay trader có thể có : tự tin quá mức. Trong trường hợp này, tự tin quá mức sẽ dẫn nhà đầu tư đến một niềm tin vô căn cứ, đó là họ có khả năng lựa chọn cổ phiếu rất tài tình.
Cách tránh khuynh hướng xác nhận
Khuynh hướng xác nhận đại diện cho xu hướng của chúng ta là tập trung vào thông tin ủng hộ cho suy nghĩ của chúng ta. Một phần rắc rối của khuynh hướng xác nhận là mặc dù chúng ta đã cẩn thận để khỏi vướng vào nó nhưng đôi khi vẫn thực hiện nó mà không biết. Một giải pháp cho vấn đề này là hãy tìm ai đó đóng vai trò "kẻ phản biện". Bằng cách này, bạn sẽ có một quan điểm đối nghịch điểm giúp kiểm chứng lại quan điểm của mình.
Theo Investopedia
Giới thiệu sách Trading hay
Đánh Bại Thị Trường Forex - Tư duy khác biệt và các kỹ thuật giao dịch của chuyên gia quản lý quỹ triệu đô
Sách chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm trading từ một chuyên gia quản lý quỹ, cùng các kỹ thuật giao dịch giúp quỹ này đứng trong top nhiều năm
Bài viết liên quan
