Bầu cử chưa kết thúc: Tiểu bang này sẽ quyết định 'số phận' của ông Joe Biden và tương lai nước Mỹ

Khi sự căng thẳng từ cuộc chạy đua tổng thống dần lắng xuống, mọi sự chú ý của giới chính trị đang hướng đến tiểu bang Georgia – nơi 2 cuộc bầu cử nước rút (runoff) diễn ra vào đầu tháng 1 tới, gần như sẽ xác định đảng nào sẽ nắm quyền kiểm soát Thượng viện.

Kết quả cả cuộc tranh cử runoff này sẽ được đưa ra 2 tuần trước lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử Joe Biden. Kết quả này có khả năng sẽ nghiêng về đa số đối với đảng Dân chủ, từ đó trao cho tân tổng thống quyền lực mạnh mẽ để thực hiện các chương trình nghị sự về chính sách của mình và thúc đẩy những đề xuất khi ông thấy phù hợp. Một trường hợp khác cũng có thể xảy ra là đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát, theo đó vai trò của họ sẽ ảnh hưởng đến những kế hoạch của ông Biden.

Trong những tuần sắp tới, hàng chục triệu USD tiền mặt dự kiến sẽ được đổ vào tiểu bang này để tài trợ cho cuộc chạy đua vào Thượng viện, với những chiến dịch quảng cáo chính trị, trong khi lãnh đạo các đảng và nhóm lợi ích của 2 bên tập trung vào cuộc đua.

Một cuộc chạy đua nước rút (runoff election) là gì?

Một cuộc bầu cử nước rút về cơ bản là cuộc "tái đấu", được tổ chức khi không có ứng viên nào đáp ứng các tiêu chí để giành chiến thắng. Theo luật bầu cử tại Georgia, các ứng viên phải nhận được đa số phiếu để thắng cử. Nếu không có ứng viên nào nhận được hơn mức 50% ủng hộ, thì 2 người có số phiếu bầu cao nhất sẽ phải "đối đầu" 1 lần nữa để xác định người chiến thắng.

Luật về bầu cử nước rút tại Georgia được đưa ra vào những năm 1960, như một cách để duy trì quyền lực chính trị của bang "da trắng" và làm giảm tầm ảnh hưởng của các chính trị gia da đen – những người có khả năng chiến thắng cao hơn trong cuộc đua đa ứng viên, theo Bộ Nội vụ Mỹ.

Inside Elections – tổ chức thông tin chính trị phi đảng phái, kể từ những năm 1990, đảng Dân chủ chỉ có được 1/7 lần đứng đầu tiểu bang này trong các cuộc bầu cử sơ bộ hoặc bầu cử đặc biệt.

Tại sao Georgia có 2 ghế tại Thượng viện?

Trong khi các cuộc bầu cử Thượng viện diễn ra trong hỗn loạn, khiến 2 ghế của 1 bang không được bầu cử lại cùng 1 lúc, thì đây là một năm bất thường đối với Georgia.

Thượng nghị sĩ David Perdue – thành viên đảng Cộng hoà, đang ở trong cuộc chạy đua bầu cử lại như bình thường cho chiếc ghế ông đã giành được vào năm 2014. Ngoài ra, Thượng nghị sĩ Kelly Loeffler – thành viên đảng Cộng hoà, được bổ nhiệm vào năm ngoái để kế nhiệm Thượng nghị sĩ Johnny Isakson lại đang chuẩn bị bước chân vào cuộc bầu cử đặc biệt, để đảm nhận trách nhiệm đến năm 2022.

Cả cuộc đua của Perdue và Loeffler đều phải bước vào "vòng" nước rút vì cả họ và các đối thủ đều không giành được ít nhất 50% phiếu bầu. Sau một cuộc kiểm phiếu kết thúc vào tối hôm thứ Sáu, ông Perdue chỉ thiếu một chút để thắng đối thủ đảng Dân chủ là Jon Ossoff, khiến cả 2 tiếp tục bước vào cuộc bầu cử nước rút. Năm 2017, Osoff đã thua trong cuộc bầu cử nước rút để giành ghế trong Hạ viện.

Từ hôm thứ Ba, mọi thứ đã rõ ràng rằng cuộc đua của bà Loeffler sẽ được quyết định trong cuộc bầu cử nước rút, sau khi vị linh mục Raphael Warnock – thành viên đảng Dân chủ, cũng có cùng vị trí dẫn đầu.

Khi nào bầu cử nước rút diễn ra và các ứng viên tham gia như thế nào?

Theo luật của Georgia, cuộc bầu cử nước rút sẽ diễn ra vào ngày thứ Ba trong tuần thứ 9, sau cuộc bầu cử. Theo đó, sự kiện năm nay sẽ diễn ra vào ngày 5/1, người bỏ phiếu sẽ phải đăng ký trước ngày 7/12. Tiểu bang này sẽ tổ chức bỏ phiếu sớm 3 tuần, cử tri đăng ký có thể bỏ phiếu qua thư nếu họ yêu cầu bỏ phiếu vắng mặt.

Bầu cử nước rút khác với việc đi bầu trong Ngày Bầu cử thế nào?

Theo truyền thống, các ứng viên khó thuyết phục cử tri bỏ phiếu mà không có sự kiện tranh cử tổng thống trên lá phiếu. Ngoài ra, một yếu tố cản trở khác đó là cuộc bầu cử đặc biệt này sẽ diễn ra ngay sau thời điểm năm mới, và Mỹ vẫn đối mặt với tình hình Covid-19 lây lan.

Trước đây, đảng Dân chủ đã khá chật vật trong những cuộc chạy đua như vậy, trong đó đảng Cộng hòa lại chiếm ưu thế hơn với sự kiện này ở Georgia. Tuy nhiên, cả 2 đảng đều được dự kiến sẽ dồn nguồn lực dồi dào để vận động cử tri cho lần bầu cử nước rút này. Hơn nữa, vì không có cuộc đua nào khác diễn ra trên khắp cả nước, nên hầu như mọi sự chú ý sẽ đổ dồn vào Georgia.

Hiện tại, đảng Cộng hòa đang chiếm đa số ghế ở Thượng viện với 53-47, nhưng sau cuộc bầu cử tuần này, họ lại ghi nhận kết quả hòa với đảng Dân chủ là 48-48. Trong khi các cuộc đua vào Thượng viện ở Alaska và North Carolina vẫn chưa có kết quả, đảng Cộng hòa được dự đoán sẽ chiếm ưu thế ở các bang này và giúp họ có được 50 ghế.

Nếu đảng Cộng hòa dẫn đầu ở các bang này, đảng Dân chủ cần phải giành được 2 ghế ở Georgia để đảm bảo "tỷ số" là 50-50 tại Thượng viện. Sau đó, Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris có thể phá vỡ tình thế này để thực hiện chương trình nghị sự của đảng Dân chủ. Nếu đảng Dân chủ mất 1 ghế, đảng Cộng hòa sẽ giữ thế đa số.

Với những đề xuất về ứng viên pháp lý, một thỏa thuận kích thích, dự án cơ sở hạ tầng, các biện pháp y tế và chính sách thuế, chi tiêu đang được, cuộc đua vào Thượng viện ở Georgia sẽ diễn ra rất gay gắt, phản ánh đúng những gì diễn ra trong cuộc đua tổng thống.

Hơn nữa, khi Tổng thống Trump từ chối nhượng bộ và đưa ra những cáo buộc về "cuộc bầu cử bị đánh cắp", thì đảng Cộng hòa sẽ có khả năng tận dụng quan điểm bất bình của họ để kêu gọi cử tri hướng đến Georgia và không cho phép một Thượng viện được kiểm soát bởi đảng Dân chủ.