[Kiến thức PTCB] “Kỳ vọng lạm phát” - Một rủi ro đáng ngại hơn cả lạm phát

Lạm phát luôn là một nỗi ám ảnh đối với một nền kinh tế bởi nó có sức tàn phá kinh khủng, thời gian gần đây, nỗi lo về lạm phát lại dấy lên một lần nữa khi các chính phủ và các NHTW trên toàn thế giới không ngừng kích thích kinh tế. Tuy nhiên, theo nhiều nhà phân tích thì lạm phát không phải là vấn đề thực sự ở hiện tại, cái quan trọng và nguy hiểm hơn lại chính là “kỳ vọng lạm phát”. Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về yếu tố này nhé!

Thực trạng hiện nay

Một trong những xu hướng kinh tế lớn nhất khiến mọi người lo lắng hiện nay là sự gia tăng lạm phát. Trong năm qua, chi phí của nhiều sản phẩm đã tăng nhanh hơn so với hàng thập kỷ trước. Nhưng ngay cả khi lạm phát gia tăng chỉ là tạm thời, nó có thể làm tăng kỳ vọng lạm phát và điều đó có thể có tác động lâu dài đến mức độ lạm phát thực, lãi suất, tăng trưởng kinh tế và thị trường.

Ngoại trừ giai đoạn giá xăng dầu tăng mạnh vào năm 2008, lạm phát hiện đang tăng nhanh hơn so với gần 30 năm qua. Sự tái mở cửa đột ngột của nền kinh tế, được thúc đẩy bởi sự hỗ trợ lớn của chính phủ, đã tạo ra sự gia tăng lớn về nhu cầu, trong khi chuỗi cung ứng và nguồn lao động đang gặp vấn đề dẫn đến việc sản lượng bị hạn chế. Điều này đang tạo nên môi trường lạm phát cầu-vượt-cung và ban cho các doanh nghiệp sức mạnh định giá đáng kể!

Tuy nhiên, nhiều khả năng là đà tăng lạm phát sẽ chỉ ở mức vừa phải trong năm tới khi mà các doanh nghiệp sẽ có nhiều thời gian hơn để điều chỉnh sản lượng, trong khi các khoản hỗ trợ của chính phủ cho các hộ gia đình và doanh nghiệp phần lớn sẽ biến mất. Cung và cầu sẽ trở nên cân bằng hơn.


Vậy tại sao phải lo lắng về lạm phát? Bởi vì có một mối quan tâm khác không được thảo luận rộng rãi đó là: Kỳ vọng lạm phát có thể bắt đầu vượt khỏi kiểm soát!

Kỳ vọng lạm phát là gì và tại sao chúng ta lại lo lắng về chúng?

Kỳ vọng lạm phát mô tả tỷ lệ lạm phát mà các hộ gia đình và doanh nghiệp tin rằng nó sẽ đạt được sau một thời gian.

Kỳ vọng về việc chi phí sẽ tăng lên như thế nào là những yếu tố quan trọng tác động đến việc ra quyết định kinh doanh của các doanh nhiệp và quyết định chi tiêu của các hộ gia đình. Nếu một công ty nghĩ rằng chi phí đầu vào sẽ tăng ở một mức nhất định, thì công ty đó sẽ cần phải tìm cách để trang trải những chi phí tăng thêm đó, họ sẽ tìm cách cải thiện năng suất, nhưng phương án cũng có thể là tăng giá bán.

Về phía hộ gia đình, lạm phát ảnh hưởng đến sức mua. Khi tỷ lệ lạm phát càng cao thì số lượng hàng hoá có thể mua được trong tương lai cùng với số tiền ở hiện tại sẽ càng ít đi, và do đó nó có thể kích thích các hộ gia đình chi tiêu nhiều hơn ở hiện tại.



Và cuối cùng, lãi suất có thể bị ảnh hưởng. Tỷ lệ lãi suất mà các tổ chức tài chính tính cho các khoản vay phụ thuộc một phần vào nhu cầu bù đắp lạm phát. Khi lạm phát tăng cao hơn, nó sẽ có tác động tiêu cực đến các tổ chức tài chính tương tự như với các hộ gia đình, và các tổ chức tài chính cần bù đắp những tổn thất đó. Khi tỷ lệ lạm phát kỳ vọng càng cao, lãi suất cho vay càng cao.

Tóm lại là chúng ta không chỉ phải theo dõi mức độ lạm phát hiện tại mà còn cần phải theo dõi cả những kỳ vọng về lạm phát trong tương lai. Và kỳ vọng lạm phát hiện đang gia tăng!

Theo dõi dữ liệu kỳ vọng lạm phát ở đâu?

Có nhiều chỉ báo về kỳ vọng lạm phát, nhưng các xu hướng nhìn chung là đều giống nhau.

Ví dụ: Chỉ số kỳ vọng lạm phát kinh doanh của FED Atlanta trong tháng 6 đã cao hơn khoảng 50% so với mức trung bình. Trong khi Chỉ số của Đại học Michigan thì đã đạt mức cao nhất trong 13 năm vào tháng 5.

Các Chỉ số Tỷ lệ Lạm phát Hòa vốn Tháng 5 của FED St. Louis đều ở mức cao nhất trong khoảng một thập kỷ.

Ngay cả cuộc Khảo sát của các Nhà Dự báo Chuyên nghiệp cũng chỉ ra rằng kỳ vọng lạm phát đang tăng lên, và các nhà kinh tế thường không dễ thay đổi dự báo dài hạn của họ, điều này cần rất nhiều yếu tố.

Và điều quan trọng là các thành viên của FED đang rất lo lắng về những gì đã xảy ra với các chỉ số đo lường kỳ vọng lạm phát.

Kỳ vọng lạm phát và cách mà chúng tác động lên FED

FED có hai mục tiêu chính là ổn định giá cả và toàn dụng lao động. Hai nhiệm vụ đó có thể xảy ra xung đột. Nếu lạm phát tăng quá nhanh, FED sẽ cần phải giảm tốc độ tăng trưởng, và điều đó có thể ảnh hưởng xấu đến thị trường lao động. Nếu tỷ lệ thất nghiệp quá cao, FED có thể muốn tăng tốc độ tăng trưởng (bằng các biện pháp kích thích) nhưng điều này cũng có thể khiến lạm phát gia tăng.



Khi kỳ vọng lạm phát thay đổi đáng kể và có khả năng duy trì xu hướng thay đổi đó, FED có thể phải phải thay đổi chính sách để ngăn kỳ vọng tăng quá cao, bởi vì các doanh nghiệp sẽ bắt đầu tính toán lạm phát vào các quyết định kinh tế của họ.

Tỷ lệ lạm phát và lãi suất cao hơn do kỳ vọng lạm phát tăng sẽ ảnh hưởng đến mọi thứ, từ lãi suất thế chấp đến thị trường chứng khoán. Hiện tại chúng ta không ở gần “điểm” mà FED phải phản ứng với sự thay đổi trong kỳ vọng lạm phát. Nhưng nếu xu hướng tăng tiếp tục kéo dài, thì khả năng FED có phản ứng sẽ càng cao, điều đó đồng nghĩa với việc FED sẽ nâng lãi suất.