[Lớp học crypto] Bài 12: Lightning Network: Ý tưởng giải quyết vấn đề nan giải của Blockchain

Mạng lưới Blockchain rất chậm, do đó sử dụng chúng rất đắt. Nếu tôi gửi bạn vài Bitcoin, bạn chỉ có thể nhận chúng sau vài giờ và tôi là người phải trả phí giao dịch cao ngất ngưởng. Với nhược điểm như vậy, làm sao Blockchain có thể là công nghệ thay đổi thế giới?

Một ý tưởng giải quyết vấn đề không thể mở rộng được (non-scalable) của Blockchain gần đây thu được nhiều sự quan tâm từ cộng đồng tiền điện tử trên thế giới, đó là Lightning Network. Nhưng trước khi tìm hiểu về Lightning Network, chúng ta cần hiểu vấn đề là gì cái đã.

Tại sao Blockchain lại chậm?

Trong các bài học trước, bạn đã biết quy trình diễn ra 1 giao dịch Bitcoin diễn ra như thế nào trên mạng Blockchain. Trước khi mỗi block giao dịch được thêm vào mạng lưới, nó phải trải qua bước mã hoá và xác nhận bởi các máy đào.


Bạn có thể tuỳ ý chọn trả phí giao dịch cho máy đào hay không để có tốc độ xử lý nhanh hơn. Khi càng có nhiều người muốn mua bán Bitcoin, số lượng giao dịch tăng lên, do đó có giao dịch thậm chí tốn hàng tuần mới được xác nhận thành công. Đó là vấn đề rất lớn của Blockchain. Lightning Network là một giải pháp cho nó.

Vậy Lightning Network là gì?

Ý tưởng đằng sau Lightning Network là không nhất thiết tất cả giao dịch đều phải được ghi lại trên Blockchain.

Tưởng tượng bạn và tôi đã từng giao dịch vài lần với nhau. Do đã có sự tin tưởng nhất định, chúng ta có thể không cần ghi lại tất cả các lần giao dịch trên Blockchain, làm cho mạng lưới đỡ nặng nề chậm chạp. Nói nôm na Lightning Network tạo ra một thứ gọi là kênh thanh toán (payment channel) giữa bạn và tôi, và ghi lại 1 lần duy nhất kênh này trên Blockchain. Bây giờ bạn và tôi có thể giao dịch qua lại tại kênh này bao nhiêu lần tuỳ thích, và cái kênh nó sẽ mở trong hàng giờ, tuần hay thập kỷ. Và lần duy nhất chúng ta cần tác động tới kênh là khi ta không cần dùng nó nữa và đóng nó lại. Sau cùng, chúng ta ghi lại tình trạng các giao dịch đã diễn ra thông qua kênh đó trên Blockchain.

Sử dụng ý tưởng kênh thanh toán này, chúng ta có thể tạo ra 1 mạng lưới kênh. Tưởng tượng có 3 nhân vật, Xan, Yelena và Zeke.

Nếu Xan và Yelena có 1 kênh thanh toán, Yelena và Zeke cũng có 1 kênh riêng, thì Xan hoàn toàn có thể gửi tiền cho Zeke thông qua Yelena. Giả dụ Xan muốn gửi 2 BTC cho Zeke, Yelena sẽ gửi 2 BTC cho Zeke, và Xan sẽ trả 2 BTC cho Yelena, quá đơn giản. Vì chúng ta không cần tới Blockchain quá thường xuyên, các giao dịch sẽ diễn ra với tốc độ sấm sét (tên Lightning Network cũng bắt đầu từ đây). Bây giờ hãy xem câu chuyện chi tiết trong 1 kênh thanh toán như thế nào.

Các kênh thanh toán là gì?

Nó như 1 cái hộp trữ tiền nơi mà 2 người gửi 2 lượng tiền bằng nhau vào và mỗi người tạo ra một cái khoá cho nó.


Hành động gửi các khoản tiền bằng nhau được ghi lại trên Blockchain dưới dạng ‘giao dịch đang mở - opening transaction’, sau đó 1 kênh thanh toán được tạo giữa 2 người đó. Ý tưởng tạo ra cái hộp này là để không ai có thể xài tiền trong hộp mà không có sự đồng ý của người kia. Lượng tiền trong hộp là để chuyển qua lại giữa 2 người.

Giờ bạn hãy tưởng tượng, Xan và Yelena mỗi người gửi 10 BTC vào cái hộp. Nếu Xan muốn gửi 2 BTC cho Yelena, ảnh sẽ làm thế nào?

Xan sẽ chuyển giao 1 lời hứa quyền sở hữu cho 2 đồng BTC trong hộp của anh sang Yelena. Sau cuộc chuyển giao này, nếu cái hộp được mở, Xan sẽ có quyền lấy 8 BTC và Yelena sẽ có quyền lấy 12 BTC trong hộp.


Nhưng không chịu mở cái hộp đâu, vì họ vẫn muốn giao dịch với nhau tiếp trong tương lai mà. Đó mới là cái hay của ý tưởng này, họ vẫn có thể tiếp tục giao dịch mà không cần đụng tới chuỗi xích nào trên Blockchain. Nếu cả 2 người Xan và Yelena đều muốn mở cái hộp, họ hoàn toàn có thể.



Đóng 1 kênh thanh toán đơn giản là mở cái hộp tiền và lấy hết mọi số tiền trong đó ra. Việc mở cái hộp này diễn ra trên Blockchain, và mỗi người được lấy bao nhiêu trong hộp sẽ được ghi lại mãi mãi.

Tuy nhiên đây vẫn chưa là tất cả, cái tiềm năng nhất của phương thức này được mở ra khi 2 hay nhiều kênh thanh toán được kết nối với nhau tạo thành mạng lưới, gọi là mạng Lightning Network.

Hiểu rồi, vậy thì chúng hoạt động ra sao?

Mạng Lightning Network hoạt động thế này: chúng biến việc chuyển quyền sở hữu Bitcoin từ người này sang người khác thành 1 LỜI HỨA sở hữu Bitcoin.

Nghe có vẻ hơi hack não nhỉ. Cùng xem ví dụ nào: tương tự như trên, ta có 1 kênh thanh toán giữa Xan và Yelena, 1 kênh khác giữa Yelena và Zeke. Lưu ý rằng giữa Xan và Zeke không có kênh nào hết. Trong trường hợp Xan muốn gửi 2 BTC cho Zeke sử dụng 1 kênh thanh toán giữa Yelena và Zeke, anh sẽ làm sao?


Xan yêu cầu Yelena chuyển 1 lời hứa 2 BTC trên kênh của Yelena-Zeke, và ‘đền’ lại cho Yelena bằng cách gửi 2 BTC trên kênh Xan-Yelena. Vậy là xong.

Với 1 hệ thống các kênh thanh toán được kết nối với nhau như vậy, hàng đống các giao dịch sẽ được thực hiện không cần qua Blockchain với tốc độ tia chớp, và trên hết không tốn một đồng phí nào.

Các bạn thấy ý tưởng này có tiềm năng không?

Xem thêm:

>> [Lớp học cryptocurrency] Bài 11: Có cách nào khác để đào Bitcoin không?