Quản lý đầu tư Forex & Tiền ảo (bài 1): Có lỗ hổng pháp lý?

Đầu tư Forex và tiền ảo đang nở rộ dù đã được nhiều cơ quan quản lý cảnh báo về mức độ rủi ro của loại hình và giao dịch không được pháp lý bảo hộ...

Mới đây, trong cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2/2021, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú đã có thông tin về việc nhiều người dân được vận động tham gia bỏ tiền để đầu tư tài chính vào lĩnh vực ngoại hối (Foreign Exchange, Forex), dù Forex chưa được cấp phép hoạt động tại Việt Nam.

“Việc người dân đưa tiền vào đầu tư là hết sức rủi ro, pháp luật không bảo vệ những rủi ro đó. Mỗi người dân nên hết sức thận trọng, nhất là những hoạt động kinh doanh mời chào lãi suất, lợi nhuận cao, có dấu hiệu không minh bạch, không đúng đắn. Trước khi đầu tư, mọi người có thể tham khảo, tư vấn thêm những cơ quan chức năng, ngân hàng thương mại hay các tổ chức tín dụng để làm rõ”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cảnh báo.

Đồng thời, Phó Thống đốc đề cập đến câu chuyện đầu tư vào tiền ảo, mà từ năm 2012, 2013 và 2014 đã xác định, các loại tiền ảo như Bitcoin không phải là tiền pháp lệnh, đây chỉ là tài sản ảo, được mã hoá nhờ sự phát triển công nghệ. Những loại này không có chức năng thanh toán và pháp luật không cho phép, do đó việc sử dụng tiền ảo này để thanh toán là không có.

Trao đổi với Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng cho biết, chúng ta đều thấy rằng, đại bộ phận dân chúng không có kiến thức chuyên sâu về tài chính, trong khi đó, áp lực về làm giàu và áp lực để kiếm tiền rất lớn lao. Đặc biệt trong thời gian dịch bệnh diễn ra, nhiều người đã bị thất nghiệp, thu nhập giảm, không có công ăn việc làm nên họ sẽ tìm các kênh đầu tư để kiếm tiền nhanh chóng. Đánh trúng tâm lý này, rất nhiều sàn giao dịch sàn tiền ảo trá hình, Forex mở ra, mang đến những hứa hẹn cho người tham gia, chỉ cần đầu tư một số tiền rất nhỏ và sẽ được hưởng hàng trăm phần trăm, thậm chí hàng nghìn phần trăm lợi nhuận.

“Việc người dân đưa tiền vào đầu tư là hết sức rủi ro, pháp luật không bảo vệ những rủi ro đó. Mỗi người dân nên hết sức thận trọng, nhất là những hoạt động kinh doanh mời chào lãi suất, lợi nhuận cao, có dấu hiệu không minh bạch, không đúng đắn. Trước khi đầu tư, mọi người có thể tham khảo, tư vấn thêm những cơ quan chức năng, ngân hàng thương mại hay các tổ chức tín dụng để làm rõ”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cảnh báo.

Đơn cử như gần đây, nổi lên hình thức đào tiền ảo Pi bằng điện thoại thông minh, đa số mọi người thấy rằng, mình không mất tiền, không phải đầu tư vẫn có khả năng có tiền trong tương lai, giống như đồng bitcoin trước đó, mà không cần phải một hệ thống máy tính công kềnh, công nghệ kĩ thuật cao. Tuy nhiên, mọi người không lường trước được những rủi ro về việc này có thể dẫn đến mất tài nguyên điện thoại, mất thông tin cá nhân và sau đó sẽ bị dẫn dắt vào những sân chơi tài chính không lành mạnh khác khi cộng đồng đủ lớn.

Cũng theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, cách đây vài năm, Nhà nước đã có quy định không được sử dụng tiền ảo để làm phương tiện thanh toán như để mua xe, mua nhà hoặc thanh toán cho bất kỳ một hoạt động mua bán hàng hoá nào. Nhưng, ông nhấn mạnh, luật pháp lại không cấm việc mua bán trao đổi tiền ảo. Đó chính là lỗ hổng về mặt pháp lý khiến các sàn tiền ảo mở ra và người dân mua bán, đầu cơ như một loại tài sản và tạo ra nhiều hệ luỵ về sau.

Đối với lĩnh vực Forex cũng có hiện tượng đó. Rất nhiều sàn Forex lập ra ở Việt Nam nhưng do những công ty nước ngoài quản lý và hoạt động chui lủi nhiều năm. Nhiều người đầu tư và bị cháy tài khoản. Và lỗ hổng ở đây là mặc dù Forex hoàn toàn bị cấm, người dân không được phép giao dịch ngoại tệ, nhưng có những sàn không giao dịch ngoại tệ bằng tiền đồng mà trao đổi bằng các ngoại tệ khác, không liên quan đến tiền đồng. Vậy hành vi này có vi phạm luật về quản lý ngoại hối của Việt Nam hay không?

“Hiện nay người dân sử dụng thẻ tín dụng (credit card) để thanh toán với các giao dịch ở nước ngoài. Tuy nhiên, để mua được ngoại tệ ở nước ngoài, thì các hệ thống ngân hàng này sẽ phải kết nối qua một kênh trung gian thanh toán và kênh đó mới chính là đơn vị đã gián tiếp tiếp tay cho hoạt động mua bán ngoại hối để tham gia vào các sàn Forex.

Chính vì vậy, muốn quản lý chặt thì nhà nước cần phải triệt để các vấn đề thuộc trung gian thanh toán, nghiêm cấm các hành vi mua bán ngoại hối từ những ví điện tử cá nhân thông qua trung gian thanh toán. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước nên có những thông tin xác đáng về những giao dịch ngoại hối nào bị cấm trên lãnh thổ Việt Nam.

Bên cạnh đó, tuyên truyền thông tin đến người dân về việc giao dịch ngoại hối như vậy sẽ tác động thế nào đến chính sách tiền tệ, ở mức độ nào thì được phép hay ở mức độ nào thì không được phép”, TS. Nguyễn Trí Hiếu khuyến nghị.