- 2,920
- 17,951
Nói về tâm lý giao dịch, chúng ta có hàng ngàn thứ để nói. Nói về những cảm xúc mà trader phải trải qua khi vào 1 lệnh, thì kể ngày kể đêm cũng không hết việc. Nhưng nói về diễn biến tâm lý của trader trong quá trình giao dịch thì chúng ta chỉ có vài thứ sau đây để nói với nhau. Vài thứ này tôi chắc chắn sẽ vẫn còn là những chủ đề, những bài học mà chúng ta sẽ học suốt đời này nếu vẫn còn tồn tại trong môi trường trading khắc nghiệt.
Bài viết hôm nay nói về 4 cấp độ tâm lý trong trading, hay nói cho chính xác hơn là những cấp độ diễn biến trong tâm lý của một trader. Những cấp độ này phần nào có thể xác định được một trader đang ở mức nào và đã có lời hay chưa. Dĩ nhiên, những khái niệm được trình bày trong bài viết này dựa vào kinh nghiệm và quan điểm của riêng tôi. Anh em có thể vào thảo luận thêm để xây dựng và bổ sung nếu cảm thấy còn chưa hoàn chỉnh nhé.
Theo quan điểm của tôi, một trader sẽ phải trải qua 4 cấp độ này, và nếu ai đang ở cấp độ tâm lý nào thì trình độ và kết quả của họ cũng chỉ dừng lại ở cấp độ đó mà thôi vì như chúng ta đã biết, tâm lý giao dịch quan trọng hơn là hệ thống giao dịch. Kết quả cuối cùng mà trader đạt được bị chi phối nhiều vào trạng thái tâm lý của trader đó.
Chúng ta có 4 cấp độ như sau:
Cấp 1 - Mua là phải tăng, bán là phải giảm
Họ nghĩ có thể điều khiển được thị trường
Ở cấp này theo tôi, người đặt lệnh chưa phải là trader đúng nghĩa. Họ chỉ mới tiếp cận vào thị trường. Trong đầu họ lúc nào cũng chỉ nghĩ rằng thị trường phải đi theo quan điểm của mình chứ không bao giờ có chuyện ngược lại. Do đó, nên họ muốn rằng mua là giá phải tăng ngay, còn bán là giá phải giảm ngay. Nếu không được như vậy, thì họ không giao dịch nữa.
Thậm chí, có những người vừa đặt lệnh BUY xong thì giá rớt xuống chỉ vài pip đã cảm thấy bầu trời sụp đổ ngay trước mắt và nghĩ mình đã thất bại. Dĩ nhiên là họ cắt lỗ ngay sau đó, cuối cùng là lỗ thật.
Những người ở cấp độ này thường là lần đầu tiên mới biết đến thị trường, được người khác giới thiệu vào thị trường để làm giàu nhưng không có ai đủ chân thành để giải thích đúng đắn về trading cho họ. Hoặc có giải thích nhưng do chưa tiếp xúc nhiều nên vẫn còn nghi ngờ nhiều thứ.
Nếu chúng ta đã vượt qua cấp tâm lý này thì xin chúc mừng, ai vẫn còn tư duy này thì nên quán triệt.
Cấp 2 - Phải thắng cho bằng được, không được phép để thua dù chỉ 1 lệnh
Thua một lệnh cảm thấy bầu trời trước mắt sụp đổ
Sau khi đã bỏ đi được cái tư duy mua là phải tăng, bán là phải giảm rồi, trader bắt đầu vướng phải một tâm lý mới khi vào lệnh đó là phải thắng cho bằng được, không được phép để thua dù chỉ 1 lệnh.
Lúc này khi giá rớt vài pip lúc buy cũng không ăn nhằm gì vì họ đã biết đặt stoploss hoặc chịu khó gồng lỗ. Nhưng cũng vì do tư duy này mà họ không chấp nhận mình bị thua lỗ. Cho dù thắng nhiều lệnh nhưng chỉ cần thua một lệnh là họ cũng cảm thấy thật tệ hại. Anh em đã từng cảm giác như vậy chưa?
Nguyên nhân của tâm lý này là do tư duy giao dịch vẫn còn chưa được hoàn thiện, trader vẫn nghĩ là đánh lệnh nào phải thắng lệnh đó thì mới gọi là thắng. Nhưng họ không biết rằng, những trader giỏi nhất cũng không thể trăm trận trăm thắng được. Trade 10 lệnh, ăn 6 lệnh thì cũng coi như là khá lắm rồi.
Cấp 3 - Thua cũng được, nhưng thua nhiều quá thì không ổn chút nào
Khủng hoảng trước 1 chuỗi thua lỗ nặng nề
Ở cấp độ này, tư duy của trader đã tiến bộ một cách đáng kể. Lúc này trong suy nghĩ của họ, họ đã chấp nhận sự thua lỗ. Nhưng do kỹ năng chưa được hoàn thiện nên vẫn còn thua lỗ rất nhiều.
Họ chấp nhận thua lỗ 1,2 lệnh nhưng nếu quá nhiều hoặc liên tục sẽ khiến họ suy nghĩ lại về bản thân mình và trình độ của mình. Đôi khi sẽ xảy ra tình trạng khủng hoảng tinh thần hoặc hoảng loạn khi phải hứng chịu 1 chuỗi thua lỗ.
Ở cấp độ tâm lý này, tuy trader đã có tiến bộ nhưng vẫn chưa thể gọi là ổn định vì tâm lý của họ chưa phù hợp với những biến cố trên thị trường. Tôi nghĩ đa phần anh em trong forum này đang ở cấp độ này. Nếu như vậy thì anh em sẽ phải luyện tập rất nhiều đặc biệt là phải dũng cảm đương đầu trước mọi sự thua lỗ nếu muốn tồn tại lâu hơn.
Cấp 4 - Thắng cũng được, mà thua cũng được
Nếu anh em tiến tới cấp độ này thì xin chúc mừng. Ở cấp 4, mọi lệnh được đặt đều cảm thấy rất nhẹ nhàng và thoải mái. Trader cấp 4 không sợ thua lỗ vì hai lý do:
+ Hệ thống được coi là hoàn thiện (không phải hoàn hảo) nên đã có đã có stoploss hợp lý.
+ Tư duy thua lỗ là một phần của cuộc sống, thua lỗ nhiều là nhiều phần trong cuộc sống. Cuộc sống có đến cả tỷ tỷ phần cơ mà.
Do đó mà có thua lỗ cũng rất nhẹ nhàng với họ. Thậm chí do bị stoploss liên tục cũng là điều rất bình thường vì một lý do đơn giản không phải là vì họ bị khủng hoảng mà làm như vậy mà họ biết họ đang theo đuổi cái gì và họ quyết tâm với quan điểm nhất quán từ trước.
Ở trạng thái tâm lý này, thắng thì cũng không thấy quá vui mừng như ở 3 cấp độ trước (không nghĩ rằng mình là thiên tài, sắp làm triệu phú, cứ thế này thì chắc mua được xe hơi,...) cũng như lúc thua cũng không thấy suy sụp (mình sinh ra không phải để làm trader, mình thật bất tài, không lẽ không bao giờ thắng nổi thị trường, phải làm sao đây,...).
Họ chỉ tập trung vào trading cho thật tốt
Họ khá hời hợt với những tâm lý đó vì đã dành sự tập trung cho những thứ quan trọng hơn thị trường sẽ đi đâu về đâu, mức nào vào lệnh là tối ưu, stoploss chỗ nào thua lỗ ít nhất, takeprofit điểm nào là ăn dày nhất,... Họ tư duy rằng cố gắng làm tốt những việc này thì kết quả sẽ tự động đến, không cần quá quan tâm đến kết quả của từng lệnh.
Ở cấp độ này trader sẽ sống một cuộc sống thoải mái hơn nhẹ nhàng hơn, ít bị áp lực hơn và sống lâu hơn.
Trên đây là 4 cấp độ diễn biến tâm lý được sắp xếp theo kinh nghiệm của bản thân tôi và rất nhiều người mà tôi từng gặp. Dĩ nhiên sẽ vẫn còn cấp độ 5,6,7,... nhưng tôi chỉ mới ở cấp độ 4 nên viết cho anh em tới độ 4 mà thôi. Ai cảm thấy mình ở cấp độ cao hơn cấp độ 4 thì viết tiếp cấp độ 5 nhé. Tôi sẽ học hỏi. Lucky trading!
Bài viết hôm nay nói về 4 cấp độ tâm lý trong trading, hay nói cho chính xác hơn là những cấp độ diễn biến trong tâm lý của một trader. Những cấp độ này phần nào có thể xác định được một trader đang ở mức nào và đã có lời hay chưa. Dĩ nhiên, những khái niệm được trình bày trong bài viết này dựa vào kinh nghiệm và quan điểm của riêng tôi. Anh em có thể vào thảo luận thêm để xây dựng và bổ sung nếu cảm thấy còn chưa hoàn chỉnh nhé.
Theo quan điểm của tôi, một trader sẽ phải trải qua 4 cấp độ này, và nếu ai đang ở cấp độ tâm lý nào thì trình độ và kết quả của họ cũng chỉ dừng lại ở cấp độ đó mà thôi vì như chúng ta đã biết, tâm lý giao dịch quan trọng hơn là hệ thống giao dịch. Kết quả cuối cùng mà trader đạt được bị chi phối nhiều vào trạng thái tâm lý của trader đó.
Chúng ta có 4 cấp độ như sau:
Cấp 1 - Mua là phải tăng, bán là phải giảm
Họ nghĩ có thể điều khiển được thị trường
Ở cấp này theo tôi, người đặt lệnh chưa phải là trader đúng nghĩa. Họ chỉ mới tiếp cận vào thị trường. Trong đầu họ lúc nào cũng chỉ nghĩ rằng thị trường phải đi theo quan điểm của mình chứ không bao giờ có chuyện ngược lại. Do đó, nên họ muốn rằng mua là giá phải tăng ngay, còn bán là giá phải giảm ngay. Nếu không được như vậy, thì họ không giao dịch nữa.
Thậm chí, có những người vừa đặt lệnh BUY xong thì giá rớt xuống chỉ vài pip đã cảm thấy bầu trời sụp đổ ngay trước mắt và nghĩ mình đã thất bại. Dĩ nhiên là họ cắt lỗ ngay sau đó, cuối cùng là lỗ thật.
Những người ở cấp độ này thường là lần đầu tiên mới biết đến thị trường, được người khác giới thiệu vào thị trường để làm giàu nhưng không có ai đủ chân thành để giải thích đúng đắn về trading cho họ. Hoặc có giải thích nhưng do chưa tiếp xúc nhiều nên vẫn còn nghi ngờ nhiều thứ.
Nếu chúng ta đã vượt qua cấp tâm lý này thì xin chúc mừng, ai vẫn còn tư duy này thì nên quán triệt.
Cấp 2 - Phải thắng cho bằng được, không được phép để thua dù chỉ 1 lệnh
Thua một lệnh cảm thấy bầu trời trước mắt sụp đổ
Sau khi đã bỏ đi được cái tư duy mua là phải tăng, bán là phải giảm rồi, trader bắt đầu vướng phải một tâm lý mới khi vào lệnh đó là phải thắng cho bằng được, không được phép để thua dù chỉ 1 lệnh.
Lúc này khi giá rớt vài pip lúc buy cũng không ăn nhằm gì vì họ đã biết đặt stoploss hoặc chịu khó gồng lỗ. Nhưng cũng vì do tư duy này mà họ không chấp nhận mình bị thua lỗ. Cho dù thắng nhiều lệnh nhưng chỉ cần thua một lệnh là họ cũng cảm thấy thật tệ hại. Anh em đã từng cảm giác như vậy chưa?
Nguyên nhân của tâm lý này là do tư duy giao dịch vẫn còn chưa được hoàn thiện, trader vẫn nghĩ là đánh lệnh nào phải thắng lệnh đó thì mới gọi là thắng. Nhưng họ không biết rằng, những trader giỏi nhất cũng không thể trăm trận trăm thắng được. Trade 10 lệnh, ăn 6 lệnh thì cũng coi như là khá lắm rồi.
Cấp 3 - Thua cũng được, nhưng thua nhiều quá thì không ổn chút nào
Khủng hoảng trước 1 chuỗi thua lỗ nặng nề
Ở cấp độ này, tư duy của trader đã tiến bộ một cách đáng kể. Lúc này trong suy nghĩ của họ, họ đã chấp nhận sự thua lỗ. Nhưng do kỹ năng chưa được hoàn thiện nên vẫn còn thua lỗ rất nhiều.
Họ chấp nhận thua lỗ 1,2 lệnh nhưng nếu quá nhiều hoặc liên tục sẽ khiến họ suy nghĩ lại về bản thân mình và trình độ của mình. Đôi khi sẽ xảy ra tình trạng khủng hoảng tinh thần hoặc hoảng loạn khi phải hứng chịu 1 chuỗi thua lỗ.
Ở cấp độ tâm lý này, tuy trader đã có tiến bộ nhưng vẫn chưa thể gọi là ổn định vì tâm lý của họ chưa phù hợp với những biến cố trên thị trường. Tôi nghĩ đa phần anh em trong forum này đang ở cấp độ này. Nếu như vậy thì anh em sẽ phải luyện tập rất nhiều đặc biệt là phải dũng cảm đương đầu trước mọi sự thua lỗ nếu muốn tồn tại lâu hơn.
Cấp 4 - Thắng cũng được, mà thua cũng được
Nếu anh em tiến tới cấp độ này thì xin chúc mừng. Ở cấp 4, mọi lệnh được đặt đều cảm thấy rất nhẹ nhàng và thoải mái. Trader cấp 4 không sợ thua lỗ vì hai lý do:
+ Hệ thống được coi là hoàn thiện (không phải hoàn hảo) nên đã có đã có stoploss hợp lý.
+ Tư duy thua lỗ là một phần của cuộc sống, thua lỗ nhiều là nhiều phần trong cuộc sống. Cuộc sống có đến cả tỷ tỷ phần cơ mà.
Do đó mà có thua lỗ cũng rất nhẹ nhàng với họ. Thậm chí do bị stoploss liên tục cũng là điều rất bình thường vì một lý do đơn giản không phải là vì họ bị khủng hoảng mà làm như vậy mà họ biết họ đang theo đuổi cái gì và họ quyết tâm với quan điểm nhất quán từ trước.
Ở trạng thái tâm lý này, thắng thì cũng không thấy quá vui mừng như ở 3 cấp độ trước (không nghĩ rằng mình là thiên tài, sắp làm triệu phú, cứ thế này thì chắc mua được xe hơi,...) cũng như lúc thua cũng không thấy suy sụp (mình sinh ra không phải để làm trader, mình thật bất tài, không lẽ không bao giờ thắng nổi thị trường, phải làm sao đây,...).
Họ chỉ tập trung vào trading cho thật tốt
Họ khá hời hợt với những tâm lý đó vì đã dành sự tập trung cho những thứ quan trọng hơn thị trường sẽ đi đâu về đâu, mức nào vào lệnh là tối ưu, stoploss chỗ nào thua lỗ ít nhất, takeprofit điểm nào là ăn dày nhất,... Họ tư duy rằng cố gắng làm tốt những việc này thì kết quả sẽ tự động đến, không cần quá quan tâm đến kết quả của từng lệnh.
Ở cấp độ này trader sẽ sống một cuộc sống thoải mái hơn nhẹ nhàng hơn, ít bị áp lực hơn và sống lâu hơn.
Trên đây là 4 cấp độ diễn biến tâm lý được sắp xếp theo kinh nghiệm của bản thân tôi và rất nhiều người mà tôi từng gặp. Dĩ nhiên sẽ vẫn còn cấp độ 5,6,7,... nhưng tôi chỉ mới ở cấp độ 4 nên viết cho anh em tới độ 4 mà thôi. Ai cảm thấy mình ở cấp độ cao hơn cấp độ 4 thì viết tiếp cấp độ 5 nhé. Tôi sẽ học hỏi. Lucky trading!
Giới thiệu sách Trading hay
Bộ sách Giao Dịch Thực Chiến của Trader Chuyên Nghiệp
Bộ sách tổng hợp những phương pháp giao dịch hiệu quả cao của những Trader chuyên nghiệp
Bài viết liên quan
