Dark pool là gì? Làm thế nào để giao dịch trong Dark Pool?

[Lưu Quốc Việt]

Trong ngày 9/10/2012, hàng chục cổ phiếu ở thị trường chứng khoán Mỹ đã có những biến động bất thường; bất ngờ tăng giảm giá trong thời gian ngăn trước khi trở về bình thường. Riêng cổ phiếu Nokia, trong phiên giao dịch hôm đó có lúc tăng 18% rồi lại giảm 14%.

Theo một công ty dữ liệu thị trường có tên Nanex, trong gần 1h bắt đầu từ 10:02 am ít nhất 258 giao dịch của 146 cổ phiếu đã có diễn biến giá này. Ví dụ, cổ phiếu Pandora được đặt lệnh ở mức giá ở mức giá $10.4340 mà đáng lẽ ra phải được đặt ở mức giá $10.0434 . Các cổ phiếu khác cũng có cách biến động tương tự.

Trong khi những nhà đầu tư đang đau đầu với những gì đang diễn ra thì có một điều chắc chắn là các giao dịch này được thực hiện trong dark pool. Vậy dark pool là gì và làm thế nào để giao dịch trong đó?

Lịch sử của Dark Pool

Darkpool bắt đầu vào năm 1980 khi một số tổ chức đầu tư hợp tác với nhau để giao dịch tại một địa điểm mà họ có thể tránh được sự dòm ngó của dư luận, sở giao dịch cũng như các nhà môi giới. Những tổ chức này muốn được mua và bán một số lượng lớn các cổ phiếu sao cho giá của cổ phiếu không thay đổi đột ngột cho đến khi giao dịch được thực hiện.

Đến năm 2005, các giao dịch dark pool chỉ chiếm 3-5% khối lượng giao dịch trên thị trường.

Năm 2007 là năm bước ngoặt của dark pool khi Ủy Ban Chứng Khoán Mỹ thông qua luật mới mang tên Reg NMS(Regulation National Market System- Điều lệ hệ thống thị trường quốc gia) tăng cường hộ trợ cạnh tranh giữa các sở giao dịch với nhau. Điều lệ này xóa bỏ các quy định bảo vệ việc niêm yết giá bằng tay của các sở. Nếu các nhà đầu tư có thể tìm được giá tốt hơn, nhanh hơn giá của sở giao dịch thì họ có thể bỏ qua giá của sở. Đây được xem như là chính sách giúp cho dark pool phát triển mạnh mẽ.

Dark Pool là gì?

Dark pool (tạm dịch là giao dịch khối lượng lớn trong bóng tối ) là một diễn đàn tài chính hay một thị trường tập trung tư nhân dành cho việc mua bán và trao đổi chứng khoán.

Phân tích sâu hơn về Dark Pool

Dark pool, một dạng hệ thống giao dịch mới, cho phép nhà đầu tư đặt lệnh và tiến hành giao dịch mà không phải công khai ý định của mình cho tới khi việc mua bán được thực hiện. Dark pool phần lớn được dùng bởi các nhà đầu tư là tổ chức dành cho mục đích giao dịch theo khối ( block trade) bao gồm nhiều chứng khoán.

Thuận lợi chính yếu của dark pool là các nhà đầu tư là tổ chức thực hiện giao dịch với khối lượng lớn không phải để lộ dấu vết trong quá trình tìm kiếm người mua và người bán. Điều này giúp ngăn chặn sự giảm giá mạnh - sự giảm giá này sẽ xảy ra nếu không giao dịch trên dark pool. Nếu mà mọi người đều biết rằng, ví dụ , một ngân hàng đầu tư đang muốn di chuyển 500,000 chứng khoán thì chứng khoán này sẽ chắc chắn giảm giá trị trước khi ngân hàng có thể tìm ra người mua cho tất cả chứng khoán của mình. Điều này đã trở thành một rủi ro dễ xảy ra với những nền tảng giao dịch điện tử giúp giá có thể phản ứng nhanh hơn với áp lực thị trường.Tuy nhiên, nếu dữ liệu mới này được công bố chỉ sau khi giao dịch được thực hiện thì thông tin này sẽ có tác động nhỏ hơn nhiều.

Có nhiều loại dark pool khác nhau : thị trường tập trung được sở hữu bởi các broker ( nhà môi giới ) và dealer ( nhà cái hay nhà tạo lập thị trường) như MS Pool của Morgan Stanley (MS) hay Sigma X của Goldman Sach; những thị trường tập trung được sở hữu độc lập cung cấp các giao dịch riêng cho khách hàng của họ ; và những thị trường tập trung tư nhân được vận hành bởi cách thị trường tập trung đại chúng như Euronext của Thị Trường Chứng Khoán New York. Một thị trường sở hữu tư nhân sẽ có phương thức đấu giá riêng trong thị trường của họ nhưng 1 dark pool được vận hành bởi 1 nhà môi giới hay một thị trường tập trung đại chúng thì giá của nó sẽ được dựa vào các thị trường tập trung đại chúng.

Vì cái tên đáng nghi và sự thiếu công khai của mình, dark pool được công chúng xem như các phi vụ kinh doanh mờ ám. Thực ra, dark pool được kiểm soát chặt chẽ bởi SEC. Tuy nhiên, có một sư quan tâm không hề nhẹ ở chỗ vì số lượng giao dịch được thực hiện trong những thị trường đen , giá trị công khai của một vài chứng khoán đang trở nên không đáng tin cậy hay không chính xác. Có một số ý kiến cho rằng giao dịch trong dark pool là miếng mồi ngon béo bở cho các HFT (giao dịch tần suất cao).

Giao dịch trong Dark Pool

Khi giao dịch trong dark pool, bạn sẽ chẳng biết danh tính những người đang giao dịch giống như bạn cũng như ai có nhu cầu mua thứ bạn cần bán . Dựa vào đâu các nhà môi giới có thể quyết định gửi một lệnh vào trong dark pool trong khi họ không biết có gì đó trong đó?

Một cách được sử dụng là “thanh toán chuyển lệnh” (“payment for order flow”) tức các nhà môi giới chấp nhận gửi các lệnh của khách hàng của mình tới một dark pool nhất định.

Một cách khác, gây tranh cãi hơn, là họ làm điều này bằng cách tìm kiếm các mảnh thông tin có ích (indications of interest -IOI) từ dark pool. IOI có thể bao gồm bất kỳ thông tin nào – có thể là mã cổ phiếu, tỷ lệ mua/ bán, giá sẵn sàng mua...

IOI trông giống như việc niêm yết giá nhưng thực ra không phải vậy.

IOI không nhanh chóng và rõ ràng; không được phổ biến công khai trên thị trường. SEC từng đề xuất sẽ niêm yết chúng, nhưng tới nay điều này vẫn chưa xảy ra.

Tham khảo investopedia/xaluan​