ECB sẽ thắt chặt lãi suất trước khi Tapering? Đây là lí do

[Nhật Hoài]

*Tapering: các biện pháp kích thích nền kinh tế khi không thể cắt giảm lãi suất.​

Kể từ cuộc họp của ECB đầu tháng này, có nhiều ý kiến cho rằng họ có thể tăng lãi suất huy động (hiện đang ở mức -0.4%) trước khi bắt đầu triển khai chương trình Nới lỏng Định lượng (QE), hiện có giá trị 80 tỷ đô la trái phiếu mỗi tháng. Mới đây, ông Ewald Nowotny từ Hội đồng quản trị giải thích rằng ngân hàng trung ương không cần phải theo đúng lộ trình như Cục Dự trữ Liên bang, giải quyết khả năng họ có thể tăng lãi suất trước tiên.

Mặc dù ECB khó mà tránh được lãi suất âm trước khi tapering, nhưng căn bản họ vẫn sẽ dựa vào QE đầu tiên. Qui trình khả thi nhất sẽ kéo dài sáu tháng, từ tháng 1 năm 2018 và kết thúc vào tháng 6. Việc tăng lãi suất rất có thể sẽ diễn ra trong khi tapering, nhưng trước đó thì không. Thị trường hiện đang kỳ vọng ECB sẽ quay lại mức lãi suất cơ bản vào cuối năm sau.

Tại sao ECB lại muốn tăng lãi suất đầu tiên?

Có thể nói rằng ECB trước hết nên loại bỏ các biện pháp bất thường nhất về chính sách tiền tệ và chính sách nào khác biệt hơn tuỳ thuộc vào quan điểm mỗi người. Hầu hết các ngân hàng trung ương ở các thị trường lớn đã bổ sung QE vào các công cụ chính sách tiền tệ trong khi một số ngân hàng khác lại dựa vào lãi suất âm. Hơn nữa, mặc dù lãi suất thực âm không còn quá xa lạ, lãi suất danh nghĩa âm lại gây bối rối cho người dân và công chúng.

Thứ hai, các nước thuộc khu vực đồng tiền chung châu Âu cần nhiều và có nhiều chỗ ở nhất lại nằm ở các nước láng giềng. Việc tăng lãi suất trước khi tapering sẽ thắt chặt các điều kiện ở Đức bằng cách tăng lãi suất cơ bản, tuy nhiên sẽ ngăn cản ảnh hưởng từ việc bán quá nhiều và gây sức ép cho những nền kinh tế đó và khả năng chi trả khoản nợ của họ.

Cuối cùng, đối với ECB, chính trị có tác động phần nào. Nhiều thành phần của nền kinh tế bao gồm ngân hàng và người tiết kiệm đều không ưa gì lãi suất âm. Các ngân hàng buộc phải trả tiền cho các đặc quyền giữ tiền mặt tại ngân hàng trung ương. Trong khi phần lớn tài sản của họ được định giá lại bởi các biến động ở đường cong lãi suất, các ngân hàng không thể vượt qua được lãi suất âm cho người gửi tiền.

Có gì sai với các lập luận trên?

Những lập luận này không hoàn toàn thuyết phục mặc dù chúng phần nào làm sáng tỏ vấn đề. Ngay cả khi ECB muốn tăng lãi suất trước, họ vẫn gặp khó khăn về tỷ lệ mỗi trái phiếu phát hành họ mua được. Như trong Biểu đồ 2, họ đã buộc phải mất một nửa kỳ hạn họ đưa ra khỏi thị trường Đức vào tháng trước. Khó khăn khi nới lỏng quy luật này đồng nghĩa với việc họ đang thiết lập để tapering, bất kể tình trạng của nền kinh tế, khi chúng ta bước vào những tháng cuối năm. Tại sao ECB cam kết sẽ thắt chặt hơn nữa, đặc biệt khi lạm phát cơ bản cực thấp (xem Biểu đồ 3)?

Thứ hai, chưa chắc là tăng lãi suất trong khi QE sẽ giúp giữ các điều kiện ngoại vi dễ dàng. Rốt cuộc, lãi suất căn bản cao hơn sẽ làm giảm tính hấp dẫn của việc chấp nhận rủi ro tín dụng ở các nước láng giềng. Quan trọng hơn, các công ty nước ngoài có xu hướng vay ngắn hạn, nghĩa là họ nhạy cảm bởi đường cong lãi suất hơn so với các công ty Đức (vì các công ty này thích vay ngắn hạn).

Cuối cùng, về mặt chính trị, chưa chắc rằng các thành viên Đức trong ECB phe ủng hộ chính sách diều hâu sẽ đòi tăng lãi suất trước khi kết thúc QE. Quan trọng nhất, QE không phải là một công cụ ổn định tài chính và chuyển hướng QE ra các công cụ quản lý vốn đối với các quốc gia không ổn định sẽ gây ra nhiều vấn đề pháp lý. Đây là lý do chính ECB đã cố gắng không để lệch kế hoạch quá nhiều.

Tóm lại, cả hai lập luận đều có lý và mặc dù đây không phải là trường hợp cơ bản, nhưng ECB hoàn toàn có thể sẽ tăng lãi suất cơ bản trước tiên. Hướng đi tiếp theo trước mắt là lãi suất "dự kiến sẽ duy trì ở mức hiện tại hoặc thấp hơn trong một khoảng thời gian dài, và vượt qua giới hạn của khối lượng tài sản ròng chúng ta có thể sở hữu". ECB đã thay đổi cách mà nó truyền thông nhiều lần trước đó.

Theo Businessinsider​