Nhật Hoài
Active Member
- 9,576
- 59,533
Bạn đã kinh qua hàng trăm chiến lược giao dịch, đọc hàng tá sách về trading, tìm được một hệ thống giao dịch ưng ý sau khi backtest vài trăm lần, bạn bỏ vào 1k và bắt đầu có một giấc mơ màu hồng về x2 x3 với thị trường cryptocurrency.
Sự thật đắng cay là con đường đi tới x2 x3, nhất là khi thị trường đi khó chịu như hiện tại, lại đầy những chông gai. Và một trong những trở ngại lớn nhất chính là những hiệu ứng tâm lý.
Hiệu ứng tâm lý trong trading (trading bias) là những cách suy nghĩ có thiên hướng, xu hướng nhất định, thường khiến chúng ta mắc sai lầm khi đưa ra quyết định giao dịch. Điều đáng ngạc nhiên là các hiệu ứng tâm lý này là một cách cơ thể chúng ta phản ứng để bảo vệ bộ não, khi phải đối mặt với những cảm xúc tiêu cực trong trading, như lo lắng, sợ hãi hay tham lam. Những thiên hướng tâm lý này được cơ thể sinh ra để tiết kiệm thời gian và năng lượng.
Vậy thì hiệu ứng tâm lý trong trading sẽ ảnh hưởng đến các hành vi đầu tư của chúng ta như thế nào?
Khi Bitcoin bật lên như vừa rồi, chúng ta đều nghĩ rằng mình đã đúng khi tiếp tục hold mà không bán tháo. Chúng ta cảm thấy mình là 1 thiên tài, đã biết trước điều này trước khi nó xảy ra.
Đây được gọi là hiệu ứng “Biết ngay mà”, thuật ngữ chuyên ngành là Hindsight Bias, và chúng ta thực hiện nó như một hành vi tự vệ; tức nghĩa nếu không làm như vậy thì chúng ta phải thừa nhận là chúng ta đã sai và phải đối mặt với một hiệu ứng tâm lý khác, mà mình sẽ nói xíu nữa.
Hindsight Bias là cách mà chúng ta coi các sự kiện quá khứ như là một điều đương nhiên. Chúng ta đổ tội cho một cách hiểu tích cực hơn vì như vậy sẽ làm cho chúng ta cảm thấy lúc nào cũng đang kiểm soát khoản đầu tư của mình. “Biết ngay mà, thế nào Bitcoin nó chẳng bật lên. Thấy tao hay chưa!”
Thực ra bạn chẳng hay ho gì sất. Chẳng ai biết được chính xác khi nào Bitcoin bật lên hay rớt xuống, điều mà chúng ta đang làm chỉ là dựa trên các thông tin giá trong quá khứ và đọc hiểu những gì thị trường đang muốn nói hiện tại rồi áp vào dự đoán. Giờ Bitcoin đương nhiên là sẽ có bật lên, vì nó là một thứ được giao dịch trên thị trường và có giá cả mà, có xuống thì phải có lên chứ. Vấn đề là không biết khi nào mà thôi.
Bạn chẳng đoán đúng gì cả. Bạn phải thực sự hiểu rằng bạn không thể đoán được thị trường. Trader giỏi không phải là người đoán được thị trường, mà là người hiểu thị trường đang muốn nói gì và hành động theo ý nó muốn thôi.
Cách giải quyết: thừa nhận rằng mình không thể đoán được tương lai, và ghi chú lại những đọc hiểu của bản thân về thị trường.
Mình đưa cho bạn tên 1 đồng coin và nói rằng nó sắp x2 x3 trong tuần tới đấy, bạn sẽ lên google/Twitter/Reddit và tìm ra những bài viết và thông tin ủng hộ với câu nói của mình. Càng đọc nhiều về đồng coin đó, bạn càng tìm ra nhiều lý do để tin mình, và niềm tin rằng nó sẽ x2 x3 ngày càng lớn dần, cho tới khi bạn bỏ vốn ra mua nó thật. Đây được gọi là Thiên kiến xác nhận.
Thiên kiến xác nhận (còn gọi là thiên kiến (thiên lệch) khẳng định) là một khuynh hướng của con người ưa chuộng những thông tin nào xác nhận các niềm tin hoặc giả thuyết của chính họ.
Thiên kiến xác nhận là thứ gì đó giữ chúng ta lại trong vùng an toàn của chính mình. Hãy nhìn vào bảng tin Facebook của bạn. Bạn sẽ phát hiện ra phần lớn những con người và thứ bạn follow liên tục xác nhận sự thật khách quan của bạn là đúng.
Cách giải quyết: Bạn phải trở nên khách quan trong các quyết định đầu tư của mình. Hãy hỏi “tại sao tôi KHÔNG nên đầu tư vào đồng coin này” thay vì “tại sao tôi nên đầu tư vào đồng coin này”.
Chúng ta là sinh vật có thiên hướng xã hội và hay thích tìm sự đồng thuận từ những gì chúng ta tin. Chúng ta tạo ra các nhóm Telegram, Reddit, Facebook dành cho những con người có cùng niềm tin. “Cộng đồng” lừa đảo đa cấp tạo được niềm tin từ những nạn nhân cũng từ các đội nhóm mà ra đấy thôi. Càng tham gia vào nhiều nhóm Telegram, bạn sẽ càng dễ bị sa lầy vào các niềm tin mù quáng.
Cách giải quyết: Xem ai là người tạo ra nhiều nội dung mới nhất trên các đội nhóm mà bạn tham gia, từ đó thử đánh giá mục đích của họ: Chia sẻ thông tin hay chỉ muốn shill cho đồng coin đó?
Mâu thuẫn về nhận thức là cảm xúc khó chịu đến từ việc tin vào 2 thứ mâu thuẫn với nhau.
Đối với một nhà đầu tư thông thường, ví dụ dễ thấy nhất của Mâu thuẫn về nhận thức là hiện tượng HODLing.
Anh em thử nghĩ mà xem, chúng ta hodl bởi vì chúng ta nghĩ rằng giá của coin sẽ tăng. Ban đầu chúng ta có được kết luận này sau khi nhìn vào chart quá khứ và thấy BTC và đồng bọn đã tăng quá dữ trong vòng vài năm qua. Vậy thì tội gì mà không mua bây giờ để mấy năm nữa nó tăng giá?
Nhưng mặt khác, chúng ta biết rằng cứ ôm mãi 1 đống coin, sẽ có ngày vốn liếng bay đâu hết mất, và còn sẽ lỡ biết bao nhiêu cơ hội khác hấp dẫn hơn.
Cách giải quyết: lịch sử chưa chắc lặp lại, nó tiến hoá. Tương tự cái đầu tiên, hãy tìm lý do bạn không muốn hold.
Trên đây là các hiệu ứng tâm lý trong trading rất thường xảy ra với các anh em trade coin, hiểu và tránh được các hiệu ứng này sẽ giúp anh em đầu tư tốt hơn, ra quyết định đúng đắn hơn. Anh em thấy bài hay thì like nhé!
Xem thêm:
>> Các Coin Trader mình follow trên TradingView
Sự thật đắng cay là con đường đi tới x2 x3, nhất là khi thị trường đi khó chịu như hiện tại, lại đầy những chông gai. Và một trong những trở ngại lớn nhất chính là những hiệu ứng tâm lý.
Hiệu ứng tâm lý trong trading (trading bias) là những cách suy nghĩ có thiên hướng, xu hướng nhất định, thường khiến chúng ta mắc sai lầm khi đưa ra quyết định giao dịch. Điều đáng ngạc nhiên là các hiệu ứng tâm lý này là một cách cơ thể chúng ta phản ứng để bảo vệ bộ não, khi phải đối mặt với những cảm xúc tiêu cực trong trading, như lo lắng, sợ hãi hay tham lam. Những thiên hướng tâm lý này được cơ thể sinh ra để tiết kiệm thời gian và năng lượng.
Vậy thì hiệu ứng tâm lý trong trading sẽ ảnh hưởng đến các hành vi đầu tư của chúng ta như thế nào?
Hiệu ứng “Biết ngay mà!” (Hindsight Bias)
Khi Bitcoin bật lên như vừa rồi, chúng ta đều nghĩ rằng mình đã đúng khi tiếp tục hold mà không bán tháo. Chúng ta cảm thấy mình là 1 thiên tài, đã biết trước điều này trước khi nó xảy ra.
Đây được gọi là hiệu ứng “Biết ngay mà”, thuật ngữ chuyên ngành là Hindsight Bias, và chúng ta thực hiện nó như một hành vi tự vệ; tức nghĩa nếu không làm như vậy thì chúng ta phải thừa nhận là chúng ta đã sai và phải đối mặt với một hiệu ứng tâm lý khác, mà mình sẽ nói xíu nữa.
Hindsight Bias là cách mà chúng ta coi các sự kiện quá khứ như là một điều đương nhiên. Chúng ta đổ tội cho một cách hiểu tích cực hơn vì như vậy sẽ làm cho chúng ta cảm thấy lúc nào cũng đang kiểm soát khoản đầu tư của mình. “Biết ngay mà, thế nào Bitcoin nó chẳng bật lên. Thấy tao hay chưa!”
Thực ra bạn chẳng hay ho gì sất. Chẳng ai biết được chính xác khi nào Bitcoin bật lên hay rớt xuống, điều mà chúng ta đang làm chỉ là dựa trên các thông tin giá trong quá khứ và đọc hiểu những gì thị trường đang muốn nói hiện tại rồi áp vào dự đoán. Giờ Bitcoin đương nhiên là sẽ có bật lên, vì nó là một thứ được giao dịch trên thị trường và có giá cả mà, có xuống thì phải có lên chứ. Vấn đề là không biết khi nào mà thôi.
Bạn chẳng đoán đúng gì cả. Bạn phải thực sự hiểu rằng bạn không thể đoán được thị trường. Trader giỏi không phải là người đoán được thị trường, mà là người hiểu thị trường đang muốn nói gì và hành động theo ý nó muốn thôi.
Cách giải quyết: thừa nhận rằng mình không thể đoán được tương lai, và ghi chú lại những đọc hiểu của bản thân về thị trường.
Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias)
Mình đưa cho bạn tên 1 đồng coin và nói rằng nó sắp x2 x3 trong tuần tới đấy, bạn sẽ lên google/Twitter/Reddit và tìm ra những bài viết và thông tin ủng hộ với câu nói của mình. Càng đọc nhiều về đồng coin đó, bạn càng tìm ra nhiều lý do để tin mình, và niềm tin rằng nó sẽ x2 x3 ngày càng lớn dần, cho tới khi bạn bỏ vốn ra mua nó thật. Đây được gọi là Thiên kiến xác nhận.
Thiên kiến xác nhận (còn gọi là thiên kiến (thiên lệch) khẳng định) là một khuynh hướng của con người ưa chuộng những thông tin nào xác nhận các niềm tin hoặc giả thuyết của chính họ.
Thiên kiến xác nhận là thứ gì đó giữ chúng ta lại trong vùng an toàn của chính mình. Hãy nhìn vào bảng tin Facebook của bạn. Bạn sẽ phát hiện ra phần lớn những con người và thứ bạn follow liên tục xác nhận sự thật khách quan của bạn là đúng.
Cách giải quyết: Bạn phải trở nên khách quan trong các quyết định đầu tư của mình. Hãy hỏi “tại sao tôi KHÔNG nên đầu tư vào đồng coin này” thay vì “tại sao tôi nên đầu tư vào đồng coin này”.
Hiệu ứng bầy đàn
Chúng ta là sinh vật có thiên hướng xã hội và hay thích tìm sự đồng thuận từ những gì chúng ta tin. Chúng ta tạo ra các nhóm Telegram, Reddit, Facebook dành cho những con người có cùng niềm tin. “Cộng đồng” lừa đảo đa cấp tạo được niềm tin từ những nạn nhân cũng từ các đội nhóm mà ra đấy thôi. Càng tham gia vào nhiều nhóm Telegram, bạn sẽ càng dễ bị sa lầy vào các niềm tin mù quáng.
Cách giải quyết: Xem ai là người tạo ra nhiều nội dung mới nhất trên các đội nhóm mà bạn tham gia, từ đó thử đánh giá mục đích của họ: Chia sẻ thông tin hay chỉ muốn shill cho đồng coin đó?
Mâu thuẫn về nhận thức (Cognitive Dissonance)
Mâu thuẫn về nhận thức là cảm xúc khó chịu đến từ việc tin vào 2 thứ mâu thuẫn với nhau.
Đối với một nhà đầu tư thông thường, ví dụ dễ thấy nhất của Mâu thuẫn về nhận thức là hiện tượng HODLing.
Anh em thử nghĩ mà xem, chúng ta hodl bởi vì chúng ta nghĩ rằng giá của coin sẽ tăng. Ban đầu chúng ta có được kết luận này sau khi nhìn vào chart quá khứ và thấy BTC và đồng bọn đã tăng quá dữ trong vòng vài năm qua. Vậy thì tội gì mà không mua bây giờ để mấy năm nữa nó tăng giá?
Nhưng mặt khác, chúng ta biết rằng cứ ôm mãi 1 đống coin, sẽ có ngày vốn liếng bay đâu hết mất, và còn sẽ lỡ biết bao nhiêu cơ hội khác hấp dẫn hơn.
Cách giải quyết: lịch sử chưa chắc lặp lại, nó tiến hoá. Tương tự cái đầu tiên, hãy tìm lý do bạn không muốn hold.
Trên đây là các hiệu ứng tâm lý trong trading rất thường xảy ra với các anh em trade coin, hiểu và tránh được các hiệu ứng này sẽ giúp anh em đầu tư tốt hơn, ra quyết định đúng đắn hơn. Anh em thấy bài hay thì like nhé!
Xem thêm:
>> Các Coin Trader mình follow trên TradingView
Nguồn: hackernoon
Giới thiệu sách Trading hay
Bộ sách của Phù Thủy Trader Mark Minervini
Mark Minervini là một huyền thoại của giới trading toàn cầu. Bộ sách này mang đến các kiến thức cơ bản nhất về phương pháp giao dịch của Mark Minervini
Bài viết liên quan
