Nói về những vấn đề ẩn sâu trong thị trường lao động Mỹ

[Bianas]

Biểu tình ôn hòa tại Mỹ biến thành bạo động, các chuyên gia tài chính nói gì về việc này!?

Lại nói về gói kích thích của FED, tác dụng và rủi ro đi kèm

Dữ liệu nonfarm tháng 5 thực sự là một cú sốc tích cực, mặc dù nó đã cười nhạo những dự báo của các chuyên gia với sai biệt lên đến khoảng…10 triệu (thực tế 2509k vs dự báo 7750k). Trong bài viết này chúng ta không nói lại con số trên, mà là nhìn sâu hơn vào các vấn đề của thị trường lao động thuộc nền kinh tế thế giới.
-----

Các cửa hàng bị đóng cửa, các tòa nhà văn phòng trống rỗng – đã khiến thị trường lao động Mỹ chịu thiệt hại nặng nề hơn so với khu vực EU. Điều đó hoàn toàn không bất ngờ, bởi Mỹ cho phép các doanh nghiệp linh hoạt phản ứng trước những thay đổi. Ngay cả trước khi #covid-19 khiến kinh tế bị phong tỏa, khi tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ ở mức thấp trong 50 năm, các công nhân Mỹ cũng đã có lý do để không an tâm về công việc bị dịch chuyển sang nước ngoài, bị robot thay thế hoặc đơn giản là thu nhập không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt.

Sự linh hoạt…bị phá sản

Khi mọi thứ đang diễn ra tốt đẹp, bản chất linh hoạt và cơ động của lực lượng lao động Hoa Kỳ có thể là một thế mạnh lớn, khiến nền kinh tế trở nên nhanh nhẹn trong môi trường ‘sáng tạo - hủy diệt’ (creative destruction). Trong thời điểm tồi tệ - ví dụ như trong đại dịch - điều rõ ràng là các chủ lao động Mỹ có thể nhanh chóng sa thải hàng loạt, chi phí cho người lao động không chỉ là lương mà còn là bảo hiểm y tế của họ. Hơn 23 triệu người Mỹ đã thất nghiệp trong báo cáo việc làm tháng, mặc dù đã có sự cải thiện đầy bất ngờ trong tháng 5.

Để làm dịu cơn đau này, chính phủ Hoa Kỳ đã thông qua gói kích thích lớn nhất trong lịch sử Mỹ hiện đại để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và công nhân, nhưng một hệ thống phức tạp đã khiến nhiều người Mỹ chưa nhận được điều đó.

Một số quốc gia khác còn đi xa hơn trong việc cố gắng giữ các công nhân ở lại làm việc. Như chương trình làm việc ngắn hạn của Đức, chính phủ nước này chấp nhận hỗ trợ cho các công ty để tiếp tục trả khoảng 2/3 số tiền lương cho những nhân viên bị sa thải hoặc giảm giờ làm. Mặc dù chương trình không ngăn chặn tất cả các trường hợp sa thải, nhưng nó đã giúp che đậy tỷ lệ thất nghiệp của Đức vào tháng 4, cùng thời điểm mà báo cáo thất nghiệp của Mỹ đã tăng lên mức cao nhất tính từ những năm 1940.

Tỷ lệ thất nghiệp ở một số quốc gia - Nguồn: Bloomberg, cơ quan thống kê quốc gia
​

Thu nhập thấp!?

An ninh lao động là một đặc điểm của thị trường lao động Mỹ sau Thế chiến II. Nhiều công nhân có thể dành phần lớn sự nghiệp của họ với một công ty duy nhất. Nhưng nhiều công việc và các vùng kinh tế nông thôn đã bị tự động hóa và toàn cầu hóa đe dọa.

Tự động hóa, đã ảnh hưởng đến công việc sản xuất và hiện đang là nỗi ám ảnh của hàng triệu công nhân khác – từ nhân viên bán hàng, tài xế xe tải, đầu bếp, nhân viên tiếp tân - những người có thể bị thay thế bởi máy móc và trí tuệ nhân tạo, và nay lại là #covid-19 có thể khiến các công ty thận trọng hơn trong việc duy trì các công nhân làm việc cạnh nhau.

Cách tiếp cận “America First – Người Mỹ trước hết” của Tổng thống Donald Trump đã làm nguôi ngoai vấn đề trên, đồng thời làm dấy lên mối lo ngại về việc làm của Mỹ bị mất đi trong bối cảnh tự do hóa toàn cầu. Chương trình nghị sự của Trump đã bao gồm cả biện pháp thuế quan và đàm phán lại các thỏa thuận thương mại nhằm cố gắng giữ lại các công việc cho nước Mỹ. Điều này có vẻ ổn cho đến khi đại dịch xảy ra vào đầu năm 2020.

Một nghiên cứu năm 2019 của Viện Brookings ước tính rằng hơn 53 triệu người ở Mỹ - tức 44% công nhân từ 18 đến 64 tuổi - đang kiếm được mức lương thấp, trung bình là 10.22 USD/giờ. Sự gia tăng của công việc lương thấp càng dồn nén tầng lớp trung lưu và tăng mức độ phổ biến của các công việc như lái xe Uber, giao thức ăn…

Những tranh luận

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell cảnh báo các nhà lập pháp hồi tháng 5 rằng thất nghiệp dài hạn là một rủi ro đối với nền kinh tế và cho biết cần có sự can thiệp của chính phủ, nước Mỹ có thể cần nhiều hơn những kích thích trị giá hàng nghìn tỷ USD đã được đưa ra.

Một bước khả thi để ngăn chặn tình trạng thất nghiệp dài hạn đó là chính phủ phải làm nhiều hơn để đào tạo lại người lao động nhằm theo kịp nhu cầu thay đổi công việc. Các chương trình hiện tại của Hoa Kỳ để hỗ trợ người lao động đối phó với toàn cầu hóa đã bị chỉ trích là rời rạc và quá khiêm tốn về quy mô. Một mô hình khả thi là chương trình của Đan Mạch có tên là ‘Flexicurity’ (tạm dịch: Linh hoạt và đảm bảo), nó cho phép người sử dụng lao động linh hoạt dễ dàng tuyển dụng và sa thải công nhân nhưng chính phủ sẽ cung cấp giáo dục và đào tạo cho người lao động bị sa thải đi kèm với hai năm trợ cấp thất nghiệp.Tuy vậy, ông Trump thì lại cho rằng việc mở cửa lại nền kinh tế sau nhiều tháng phong tỏa sẽ đủ để đưa nền kinh tế sôi động trở lại và khiến thị trường lao động tăng vọt.

Ngay cả trước khi xảy ra đại dịch, đảng Dân chủ đang cố gắng ngăn ông Trump tiếp tục nhiệm kỳ thứ 2 bằng những ý tưởng rất ‘đắt đỏ’ như cung cấp cho mọi người dân một khoản trợ cấp hàng tháng - được gọi là thu nhập cơ bản phổ biến - hoặc một công việc được chính phủ đảm bảo trả một mức lương có thể sống được trong các lĩnh vực như xây dựng và chăm sóc người cao tuổi. Joe Biden, ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ - người được cho là không có cách tiếp cận chính sách tự do cũng đã tuyên bố cởi mở hơn trước những thay đổi.

Tham khảo: Bloomberg​