Giao dịch tài chính: Cảm xúc, lý trí & thiền

Giao dịch trên thị trường tài chính rất giống với “Thiền (Zen)”, tức bạn trở về với thực tại, không lo lắng liệu tương lai thị trường sẽ đi về đâu, và nửa đêm không thức giấc vì một giao dịch tồi tệ ngày hôm qua. Thay vào đó, bạn nên tập trung vào hiện tại, phản ứng với những gì mà thị trường đang xảy ra.

Không ai có thể luôn đoán đúng thị trường, nhưng đó cũng không phải là yếu tố để trở thành nhà đầu tư thành công. Các nhà đầu tư thành công luôn theo dõi thị trường hiện tại và phản ứng với nó. Thực sự, việc cố gắng dự đoán thị trường dẫn tới việc trở nên “suy nghĩ quá mức hay tính già hóa non (over-intellectualization)”, điều khiến bạn thường xuyên thua lỗ trên thị trường.

Khi thị trường chống lại các kết luận “suy nghĩ quá mức” của bạn, bạn sẽ rất khó đảo ngược vị thế, thậm chí ngay cả khi hành động giá/khối lượng đang nói cho bạn biết rằng, bạn đã sai. Đừng bận tâm về việc phải biết thị trường sẽ đi về đâu. Thay vào đó, hãy hiểu thị trường hiện tại đang nói gì. Giống như Livermore đã viết: “Đừng cố gắng đoán thị trường sẽ làm gì tiếp theo, đơn giản hãy hành động đúng đắn với những gì mà hiện tại thị trường đang nói với bạn” (Trade Like Jesse Livermore, Richard Smitten, Nhà xuất bản John Wiley & Son, năm 2005, trang 13).

Cũng với giọng điệu tương tự như Livermore, O’Neil thuyết phục các nhà đầu tư không cần phải biết thị trường ngày mai sẽ diễn ra như thế nào, mà chỉ cần biết thị trường đang làm gì ở hiện tại. O’Neil đã viết trong cuốn sách Làm Giàu Từ Chứng Khoán, phiên bản số 3: “Mấu chốt để thành công trên thị trường chứng khoán không phải là dự đoán hay biết được thị trường sẽ diễn ra như thế nào. Bạn chỉ cần biết và hiểu được thị trường đã thực sự hành động ra sao trong cách đây vài tuần và hiện tại” (năm 2002, trang 75).


Thậm chí, Wyckoff bổ sung cho quan điểm chỉ cần hiểu hành động hiện tại của thị trường khi ông cho rằng mình luôn nhìn vào các bằng chứng rõ ràng đang diễn ra. Ông tuyên bố, “tôi không phải là một trong những người thích đưa ra ý kiến thị trường sẽ diễn ra như thế nào trong tương lai, và sau đó khẳng định chắc như đinh đóng cột để cố chứng minh dự báo của tôi là đúng… Tôi chỉ cần biết thị trường đang nói gì với tôi hiện tại và trong tương lai rất gần là đủ. Tôi không cần phải biết về tương lai xa xôi của thị trường, vì tính khí ngài thị trường vốn thất thường. Tôi chỉ cần thay đổi các vị thế giao dịch của mình phù hợp với bối cảnh thị trường hiện tại” (Stock Market Technique Number 1, Richard D.Wyckoff, năm 1933, trang 53).

Toàn bộ các dòng trích ở trên đang muốn khuyên bạn loại bỏ cảm xúc ra khỏi giao dịch. Đối với Livermore, bộ đôi quỷ dữ là nỗi sợ hãi và hy vọng luôn hủy hoại tất cả các nhà đầu tư vốn chỉ hành động dựa trên cảm xúc. Theo nhìn nhận của Livermore, không có nhà đầu tư nào không có nỗi sợ hãi và hy vọng, mà vấn đề là họ thường sợ hãi và hy vọng không đúng lúc “…khi bạn đưa sự hy vọng và nỗi sợ hãi vào hoạt động đầu cơ tài chính…bạn sẽ trở nên rối trí ở các giao dịch thất bại.” (How I Trade in Stocks, Nhà xuất bản Trader Press, năm 1991, trang 20). Trong khi đó, khi hoạt động bằng lý trí, không hề có sự sợ hãi, bạn sẽ biết cách giữ gìn sự cân bằng cảm xúc khi thua lỗ trên thị trường. O’Neil thường trích dẫn câu nói của Richard Wyckoff: “Hãy hạ quy mô giao dịch xuống mức mà bạn có thể ngủ ngon.”