Tại sao dự báo về “suy thoái kinh tế” ngày càng kém chính xác, nhà đầu tư cần lưu ý điều gì?

Trong quản lý đầu tư, kết quả hoạt động trong quá khứ không đảm bảo cho kết quả lợi nhuận trong tương lai. Về mặt kinh tế, chúng ta đã thấy nhiều dự đoán về một cuộc suy thoái ở Hoa Kỳ mà ít nhất cho đến nay vẫn chưa thành hiện thực. Các nhà đầu tư nên lưu ý rằng hiệu suất trong quá khứ trong việc dự báo các cuộc suy thoái của chỉ báo đảo ngược đường cong lợi suất ngày nay có thể không còn đáng tin cậy như trước nữa.

Đầu tiên chúng ta hãy nhìn lại tốc độ lạm phát. Khi nó bắt đầu tăng cao hơn vào năm 2021, nhiều nhà kinh tế cũng như Cục Dự trữ Liên bang đã bác bỏ những lo ngại và cho rằng mô hình này là “tạm thời”. Nhưng đến tháng 3 năm 2022, Fed hiểu rằng mô hình lạm phát này là nghiêm trọng và bắt đầu tăng lãi suất ngắn hạn. Tháng 11 năm đó, hướng dẫn của Fed trở nên cứng rắn hơn, khi Chủ tịch Fed Jerome Powell tuyên bố rằng “việc giảm lạm phát có thể đòi hỏi một thời gian”, gợi ý về sự đánh đổi giữa tăng trưởng lạm phát.




Tại thời điểm này, lãi suất của trái phiếu Mỹ kỳ hạn 2 năm là cao hơn so với kỳ hạn 10 năm, tạo ra đường cong lợi suất đảo ngược và lãi suất đang tăng với tốc độ nhanh nhất kể từ đầu những năm 1980. Đối với đại đa số các nhà kinh tế, những sự thật này là tín hiệu mạnh mẽ để dự báo tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và suy thoái kinh tế ở Mỹ vào năm 2023.


Tuy nhiên, khi quý 4 năm 2023 đến gần, các dấu hiệu về suy thoái kinh tế của Hoa Kỳ vẫn chưa rõ ràng. Sự đồng thuận của nhiều nhà kinh tế đã chuyển sang dự báo suy thoái kinh tế, mặc dù một số người chỉ đẩy thời điểm sang năm 2024, với lý do có sự chậm trễ trong chính sách tiền tệ hoặc chuyển sang những từ ngữ khác như “nhẹ nhàng” hoặc “hạ cánh mềm” để mô tả bất kỳ đợt suy thoái nào có thể xảy ra trong tương lai.

Phân tách chỉ báo đường cong lợi suất, điều gì đã thay đổi?

Bất kể liệu cuối cùng chúng ta có rơi vào suy thoái hay không, mấu chốt ở đây là tại sao đường cong lợi suất đảo ngược có thể không còn có ý nghĩa như 20 năm trước. Tại sao kinh tế Mỹ lại rất kiên cường khi đối mặt với chính sách lãi suất hạn chế?

Hãy cùng nhìn lại lịch sử. Trở lại những năm 1950, 60 và 70, sản xuất là động lực của nền kinh tế Hoa Kỳ, với việc mua hàng hóa lâu bền thường được hỗ trợ bằng tín dụng. Nếu một người muốn mua nhà, thế chấp lãi suất cố định 30 năm là lựa chọn duy nhất. Hơn nữa, sự lựa chọn đó thường được cung cấp bởi một tổ chức tiết kiệm và cho vay ngắn hạn từ người tiết kiệm và cho vay dài hạn để mua nhà hoặc trung hạn để mua ô tô.

Chấp nhận rủi ro lãi suất và cố gắng trụ vững trong khoảng thời gian ngắn ngủi xuất hiện hiện tượng đảo ngược đường cong lợi suất là mô hình kinh doanh tiết kiệm và cho vay, vì không có phương tiện phòng ngừa rủi ro lãi suất hiệu quả. Khi Fed tăng lãi suất, việc cho vay mua nhà và ô tô chậm lại, nền kinh tế suy thoái và tỷ lệ thất nghiệp cuối cùng bắt đầu tăng.

Trở lại thời hiện tại, Mỹ là một nền kinh tế có tỷ trọng ngành dịch vụ chiếm phần lớn, và hầu hết việc mua các dịch vụ không liên quan đến khoản vay hoặc tín dụng. Các khoản thế chấp có đủ hình dạng, quy mô, điều khoản và kỳ hạn và được bắt nguồn từ các nhà môi giới chuyên nghiệp “đóng gói” và bán các khoản thế chấp cho các nhà đầu tư muốn nắm giữ rủi ro này. Đối với các tổ chức tài chính, khả năng phòng ngừa và quản lý rủi ro lãi suất đã được nâng cấp đáng kể thông qua các loại hợp đồng hoán đổi, tương lai, hay quyền chọn.

Lãi suất cao hơn - vốn làm thay đổi giá trị của tiền - vẫn có tác động sâu sắc đến thị trường tài sản, từ cổ phiếu đến thu nhập cố định. Nhưng tác động của những tỷ lệ này lên nền kinh tế thực sẽ ít rõ ràng hơn khi nền kinh tế Mỹ phát triển. Tuy nhiên, hầu hết các mô hình kinh tế lượng vẫn dựa vào các mối quan hệ lịch sử, không tính đến những thay đổi cơ cấu gần đây ảnh hưởng đến độ nhạy lãi suất.




Hơn nữa, ba cuộc suy thoái nghiêm trọng vừa qua đều cần một tác nhân phá vỡ có đủ độ lớn và có tính hệ thống. Năm 1991, ngành tiết kiệm và cho vay cũng như thị trường nhà ở bị ảnh hưởng bởi các điều kiện tín dụng chặt chẽ hơn. Năm 2008, đó là cuộc khủng hoảng tài chính do việc chấp nhận rủi ro dưới chuẩn trong lĩnh vực nhà ở. Năm 2020 là đại dịch Covid-19 đầy bất ngờ và hy hữu.

Hồi đầu năm nay, sự phá sản của một số ngân hàng nhỏ trong khu vực của Mỹ có thể là nguyên nhân gây ra sự lây lan và sụp đổ nghiêm trọng của hệ thống ngân hàng, nhưng điều đó đã không xảy ra vì các cơ quan quản lý đã nhanh chóng ngăn chặn. Ngoài ra, hầu hết các ngân hàng đều đã có các vị thế phòng họ cho riêng mình.

Phải chăng nền kinh tế ít nhạy cảm hơn với lãi suất và việc mạng lưới quản lý quyết tâm ngăn chặn sự đổ vỡ của hệ thống tài chính mang tính hệ thống đã làm giảm sức mạnh của đường cong lợi suất đảo ngược trong việc dự báo suy thoái? Thời gian sẽ trả lời. Cho đến lúc đó, các nhà đầu tư nên thận trọng khi dựa vào những điểm tương đồng trong lịch sử khi thiết lập danh mục đầu tư của mình cho những rủi ro ở phía trước.