Tất tần tật về tình hình lạm phát hiện tại - Chúng ta có cần phải lo lắng? (Phần 1)

Lạm phát là thuật ngữ dùng để chỉ giá cả gia tăng. Trong thập kỷ qua, lạm phát trung bình của Mỹ luôn ở dưới mức 2%/năm, và với việc lạm phát tháng 5 đã đạt tốc độ 5% (hàng năm) mức nhanh nhất trong 13 năm, nhiều người đang lo ngại rằng nền kinh tế Mỹ đang quá nóng.

Nhưng chính xác thì điều gì đang xảy ra và tại sao một số nhà kinh tế, hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp lại bắt đầu lo lắng?

Lạm phát đã tăng bao nhiêu và tại sao nó tăng?

Lạm phát đã tăng lên 5% trong khoảng thời gian từ tháng 5 năm 2020 đến tháng 5 năm 2021, theo dữ liệu của Bộ Lao động Mỹ báo cáo vào Thứ Năm, đây là mức cao hơn dự kiến và là mức tăng lớn nhất kể từ 2008.

Một lý do chính cho mức tăng đột biến này là bởi mức giá cả tháng vừa qua được so sánh với mức giá của một năm trước, khi mà phần lớn nước Mỹ bị phong toả. Thời điểm đó, hầu như không có ai đi du lịch khiến các hãng hàng không và khách sạn ồ ạt cắt giảm dịch vụ, sa thải nhân viên và giảm giá. Bây giờ nền kinh tế đang tái mở cửa, và mọi người đi du lịch trở lại, giá khách sạn tăng 10% so với một năm trước và giá vé máy bay cũng tăng 24%.

Các nhà kinh tế cho rằng đợt tăng giá chóng mặt này sẽ diễn ra trong thời gian ngắn khi nền kinh tế điều chỉnh.

Đáng chú ý, lần cuối cùng lạm phát cao như vậy là vào năm 2008 trong cuộc khủng hoảng tài chính. Trong lịch sử, lạm phát đã di chuyển mạnh nhất là trong và ngay sau các cuộc suy thoái.

Điều gì đang dẫn đến những thay đổi lớn về lạm phát ở hiện tại?

Hầu hết mức tăng đột biến của lạm phát trong tháng 5 đến từ các bộ phận của nền kinh tế đang mở cửa trở lại (chẳng hạn như du lịch) hoặc ở các khu vực có nhu cầu cao bất thường trong đại dịch và có thể không kéo dài lâu. Đó chính là lý do tại sao Phố Wall, Nhà Trắng, và các nhà hoạch định chính sách kinh tế hàng đầu tại FED vẫn cho rằng tình hình trong tầm kiểm soát.

Cụ thể, có khoảng 1/3 mức tăng của lạm phát trong tháng 5 là do giá ô tô đã qua sử dụng tăng vọt, nó vốn đã tăng gần 30% trong năm qua. Đó là một câu chuyện kinh điển về cung và cầu. Cụ thể, nhu cầu về ô tô đã qua sử dụng ngày càng lớn vì mọi người không muốn đi máy bay hoặc sử dụng các phương tiện giao thông công cộng. Trong khi đó, nguồn cung rất ít bởi các công ty cho thuê xe mua ít xe hơn vào năm 2020, vì vậy hiện họ không còn nhiều hàng để bán trên thị trường ô tô cũ.



Tình trạng tương tự đối với các thiết bị gia dụng như máy giặt và máy sấy (tăng 27%), đồ nội thất (tăng 9%) và xe đạp (tăng 10%). Khí đốt cũng tăng mạnh khi nhu cầu phục hồi (tăng 56% so với tháng 5 năm ngoái).

Khi nền kinh tế thích nghi với thế giới hậu đại dịch, các nguyên liệu quan trọng như gỗ xẻ sẽ bị thiếu hụt do các nhà cung cấp phải đối phó với tình trạng giảm công suất và nhu cầu tăng vọt. Tuy nhiên, các nhà cung cấp sẽ điều chỉnh và sự thiếu hụt rồi sẽ không còn. Các nhà máy cuối cùng sẽ đáp ứng được nhu cầu và câu hỏi cần thiết nhất cần đặt ra lúc này đó là: Điều này mất bao nhiều thời gian?

Nó có thể trở nên tồi tệ đến mức nào?

Nếu lạm phát tăng quá cao, FED có khả năng phải tăng lãi suất để cố gắng làm chậm lại nền kinh tế và ngăn chặn hiện tượng lạm phát “xoắn ốc” đã xảy ra tại Mỹ vào cuối những năm 1970 và đầu những năm 1980. Những hành động đó của FED đã dẫn đến suy thoái kinh tế trong quá khứ.

Hiện nền kinh tế vẫn chưa ở giai đoạn báo động như vậy, nhưng sự tăng vọt của giá cả là không thể bỏ qua.

Mối quan tâm của các nhà kinh tế đã tăng gấp 3 lần:

• Đầu tiên, họ lo lắng rằng người Mỹ sẽ bắt đầu tin rằng lạm phát cao đang quay lại. Điều này có thể gây ra lực cản lớn đối với nền kinh tế nếu mọi người quyết định tiêu tiền của họ sớm hơn để bảo vệ sức mua của họ;
• Thứ hai, chính phủ Mỹ đã bơm một lượng tiền lớn lịch sử vào nền kinh tế;
• Thứ ba, tiền lương và tiền thuê nhà đang bắt đầu tăng, và những tác động đó có thể ở đây sẽ duy trì lâu;

Việc tăng giá hàng hóa có xu hướng tồn tại trong thời gian ngắn vì các công ty cuối cùng sẽ sản xuất nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu xã hội. Nhưng việc tăng giá dịch vụ, bao gồm cả tiền thuê nhà, thường kéo dài trong nhiều năm tới, đặc biệt nếu các công ty tăng lương. Các doanh nghiệp thường chuyển những chi phí đó cho người tiêu dùng. Tiếp đến, người lao động lại yêu cầu được trả nhiều tiền hơn, và chu kỳ lạm phát bắt đầu…

---Còn tiếp---

Bài cũng đã dài, mình tạm dừng ở đây, phần tiếp theo chúng ta sẽ bàn về các vấn đề còn lại gồm:

• Chúng ta có nên lo lắng, và nếu có thì nên làm gì?
• Ai sẽ thắng và ai sẽ thua nếu lạm phát đến?
• Chi tiêu chính phủ ảnh hưởng đến lạm phát ra sao?
• Các nhà chức trách và chuyên gia nói gì?
• Đây có phải là vấn đề toàn cầu?

Anh em đón theo dõi nhé!