Thị trường trái phiếu cũng cần phải có một giới hạn an toàn

Warren Buffett đã phổ biến khái niệm mà Ben Graham đưa ra về “ giới hạn an toàn” khi đánh giá chất lượng của một quyết định đầu tư. Như các bạn đã biết, những việc xảy ra trong tương lai là không thể đoán định trước được và chúng ta cần phải có phương án dự phòng trong trường hợp phán đoán của chúng ta là sai lầm. Khi đầu tư cũng vậy, các nhà đầu tư cần đưa vào một “lá chắn” trong phân tích của mình để làm giảm thiệt hại khi rủi ro xảy ra. Ví dụ, một kế hoạch kinh doanh có mức lợi nhuận cao thì sẽ có giới hạn an toàn cao. Khi đó, một lỗi nhỏ khi ước lượng chi phí hay một sự sụt giảm tạm thời về doanh số bán hàng sẽ không khiến cho cả dự án từ lãi chuyển sang lỗ. Chúng ta có thể áp dụng mô hình tương tự đối với thị trường trái phiếu.
Có một giới hạn an toàn đối với các loại trái phiếu ngắn hạn đáng tin cậy. Rủi ro vỡ nợ thấp và rủi ro lãi suất hay chính là độ biến động về giá cũng rất nhỏ nhờ vào thời hạn đáo hạn ngắn. Tuy nhiên, hiện tại, 2018 đang dần trở thành năm tồi tệ nhất đối với phân khúc trái phiếu này.
Hiện tại, lợi tức của chỉ số Bloomberg Barclays Aggregate là -2.8%, thấp nhất kể từ năm 1994. Tổng lợi tức của tiểu phần có thời hạn 1-3 năm của chỉ số này cũng đang ở mức âm trong năm 2018. Và tinh đến nay, phân khúc tiểu phần ngắn hạn trên chưa bao giờ có lợi suất âm trong 25 năm trở lại đây kể cả khi mức lãi suất 2 năm tăng 350 điểm phần trăm vào năm 1994 hay khi Fed tăng lãi suất đến 325 điểm phần trăm vào năm 2004. Vậy làm thế nào mà điều này lại đang có thể xảy ra được?.
Tổng lợi suất của một trái phiếu trong bất cứ một khoảng thời gian nào đều được cấu thành bởi 2 yếu tố: Tiền lãi nhận được và sự thay đổi về giá của trái phiếu. Ngoại trừ trường hợp trái phiếu có lợi tức thả nổi thì tiền lãi nhận được sẽ được cố định kể từ khi trái phiếu được phát hành cho đến khi đáo hạn. Có thể coi tiền lãi giống như khoản thu nhập của bạn vậy. Còn giá trái phiếu thì sẽ thay đổi tùy theo việc lãi suất tăng hay giảm sau thời điểm phát hành trái phiếu. Việc thay đổi về giá có thể được coi như là hiệu suất của trái phiếu.
Khi tôi bắt đầu giao dịch trái phiếu vào giữa những năm 1990 thì có một người thầy đã cho tôi vài lời khuyên rất có giá trị như sau:
Khi đầu tư vào trái phiếu ngắn hạn thì mặt trước của đường lợi tức phản ánh khoản thu nhập còn mặt sau thì lại phản ánh hiệu suất. Nói cách khác, khi mà đầu tư vào trái phiếu ngắn hạn thì khoản thu nhập là yếu tố mang tinh chất quan trong nhất khi đưa ra quyết định giao dịch. Còn nếu bạn giao dịch trái phiếu dài hạn thì khoản thu nhập lại không có nhiều ý nhĩa bởi lẽ sự biến động của giá cả sẽ lấn át tổng lợi suất của bạn. Đây chính xác là những gì đã xảy ra vào năm 1994 và nó cũng giải thích việc tại sao tiểu phần có thời hạn 1-3 năm của thị trường trái phiếu năm đó vẫn có mức lợi suất dương ở mức 0.62% trong khi chỉ số tổng quát bao gồm cả những trái phiếu có thời hạn dài hơn lại ở mức -2.9%.
Đầu năm 1994, lợi suất của chỉ số là 4.36%, cao hơn rất nhiều so với mức 2.03% của năm 2018. Mặc dù lãi suất đã tăng tới 350 điểm phần trăm vào năm đó nhưng khoản thu nhập là đủ để bù trừ cho việc giá giảm. Tuy nhiên, vấn đề của thị trường trái phiếu hiện nay đó là không có một khoản thu nhạp đủ lớn để giảm tác động của việc giá trái phiếu giảm khi lãi suất tăng cao. Mức tăng 75 điểm phần trăm của năm 2018 thậm chí còn gây ra nhiều tác động tiêu cực hơn là mức tăng 350 điểm của năm 1994.
Tin tốt cho các nhà đầu tư trái phiếu là năm 2018 mới chưa qua được một nửa, vẫn còn thời gian để khoản thu nhập bắt kịp hiệu suất.
Với mức lợi suất của chỉ số hiện tại ở mức 2.77% thì chỉ khi lãi suất tăng thêm 70 điểm phần trăm nữa thì mức lợi suất mới giảm xuống mức nhỏ hơn 0%.
Hơn thế nữa, kể cả khi tổng lợi suất ở mức âm trong năm nay thì đó vẫn chưa phải là một thảm họa. Tất nhiên những nhà đầu tư vào trái phiếu ngắn hạn không muốn bị mất tiền nhưng nếu điều đó xảy ra thì khoản tiền họ mất vẫn là rất nhỏ khi so sánh với các loại tài sản khác. Thêm vào đó, việc lợi suất có thể tăng cao hơn sau những biến động sẽ cải thiện kì vọng về một mức lợi suất dương ở những năm tiếp theo. Khoản thu nhập, giới hạn an toàn khi lãi suất tăng, cũng theo đó mà tăng lên.
Bạn không thể giàu nhờ vào việc mua trái phiếu ngắn hạn nhưng bạn cũng sẽ không bị rơi vào cảnh tay trắng. Còn đối với trái phiếu dài hạn thì đó lại là một câu chuyện khác. Nếu như lo ngại về lạm phát thâm nhập vào trong thị trường thì trái phiếu dài hạn sẽ bị giảm giá cực mạnh. Mức lợi suất 3% của trái phiếu có thời hạn 30 năm là rất nhỏ so với mức giảm giá 15% nếu như lãi suất tăng 100 điểm phần trăm. Giới hạn an toàn cho tổng lợi suất bạn nhận được khi đầu tư vào một danh mục trái phiếu được cấu thành bởi 3 yếu tố: Mức lợi suất ban đầu, khả năng chịu đựng mức biến đổi của đường lợi suất và thời gian. Khi lợi suất thấp, đường lợi suất đi thẳng và lãi suất tăng thì việc đầu tư vào các loại trái phiếu ngắn hạn đáng tin có thể sẽ gây ảnh hưởng đến tổng lợi suất bạn nhận được nhưng điều đó sẽ không để lại nhiều tác hại.

Nguồn: https://www.investo.vn/blogs/chung-khoan/thi-truong-trai-phieu-cung-can-phai-co-mot-gioi-han-an-toan